Số 1/2023

TÓM TẮT
Thông caribê có tiềm năng cho trồng rừng ở nước ta do khả năng sinh trưởng nhanh hơn các loài thông khác, tính chất gỗ khá tốt, thích nghi trên nhiều dạng lập địa khác nhau, có khả năng chống chịu gió bão tốt. Tuy nhiên, vấn đề nhân giống bằng hạt hay hom chưa đáp ứng được nhu cầu trồng rừng. Vì vậy, đối với Thông caribê nhân giống in vitro cho các lô hạt cây trội là hình thức có hiệu quả để phát triển các giống có năng suất, chất lượng được cải thiện vào sản xuất. Trong nghiên cứu này, chúng tôi tiến hành nghiên cứu nhân giống in vitro cho Thông caribê sử dụng nguồn vật liệu ban đầu là hạt thu từ các cây trội đã được chọn lọc. Hạt Thông caribê được tiến hành nảy mầm trên bông gòn. Đoạn thân mầm từ cây mầm 40 ngày tuổi được sử dụng làm mẫu vật cho quá trình khử trùng. Kết quả khử trùng tốt nhất là sử dụng clorua thủy ngân HgCl2 0,1% trong thời gian 12 phút. Môi trường nhân chồi tối ưu là MS* + 0,25mg/l BAP + 4,25g/l agar + 30g/l đường. Chu kỳ nhân chồi từ 40 – 45 ngày, sau thời gian trên cụm chồi có hiện tượng giảm số lượng chồi và hạn chế tăng trưởng chiều cao. Môi trường thích hợp nhất để tạo rễ in vitro là 1/2 MS* + 1mg/l IBA + 4,5g/l agar + 30g/l đường. Chồi in vitro bắt đầu ra rễ sau 4 tuần và ra rễ hoàn chỉnh sau 6 tuần.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Các dòng vô tính Tràm năm gân gồm Q15.38, Q15.013, Q16.427 có hàm lượng và chất lượng tinh dầu cao, đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận là giống tiến bộ kỹ thuật. Do đó, xác định và tối ưu hóa phương pháp nhân giống in vitro cho các dòng vô tính trên là cần thiết và có ý nghĩa thực tiễn trong việc tăng tính đa dạng sinh học, độ an toàn trong trồng rừng công nghiệp, cũng như để đưa nhanh các giống tốt vào sản xuất cung cấp với số lượng lớn cây giống ổn định cho người trồng rừng. Kết quả nhân giống in vtro các dòng Tràm năm gân trên cho thấy tạo mẫu sạch thông qua khử trùng mẫu chồi bằng Javen 5% trong thời gian 10 phút với tỷ lệ mẫu sạch nảy chồi đạt 44,44 – 64,4%. Môi trường tạo cụm chồi MS* + 0,7 mg/l BAP + 0,2 mg/l Kinetin + 0,1 mg/l NAA (với 100% mẫu tạo cụm chồi; 3,5 – 6,7 chồi/cụm). Kích thích tăng trưởng chồi trên môi trường có sử dụng 0,3 – 0,4 mg/l Kinetin + 0,7 mg/l BAP + 0,1 mg/l NAA (với tỷ lệ chồi hữu hiệu đạt trên 84,44%, hệ số nhân chồi đạt trên 3,7 lần, chiều cao chồi trên 2,73 cm) sau 3 tuần nuôi cấy. Các bình chồi trong giai đoạn nhân nhanh được đặt dưới cường độ chiếu sáng 1.000 lux trong 1 chu kỳ nuôi là phù hợp nhất. Môi trường ra rễ in vitro các dòng Tràm năm gân là MS* + 1,5 mg/l NAA (100% chồi ra rễ; 2,4 – 3,8 rễ/chồi, chiều dài rễ 1,7 – 2,2 cm sau 3 tuần nuôi cấy). Giá thể 30% trấu hun và 70% đất tầng B thích hợp để ra ngôi các dòng vô tính Tràm năm gân với tỷ lệ cây sống đạt trên 95%, chiều cao cây đạt 21,67 – 25,49 cm, cây có chất lượng tốt sau 3 tháng trồng ở vườn ươm.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Bình vôi nhị ngắn (Stephania brachyandra Diels) là một loài cây thuốc quý, được sử dụng phổ biến làm nguyên liệu dược ở Việt Nam và các nước châu Á. Tuy nhiên, loài cây này đã bị khai thác tận diệt và có nguy cơ tuyệt chủng nên rất cần được nghiên cứu nhân giống loài cây dược liệu quý hiếm này. Nghiên cứu nhằm xác định kỹ thuật xử lý hạt giống, giá thể gieo ươm và chế độ che sáng trong quá trình gieo ươm cây Bình vôi. Kết quả cho thấy xử lý hạt Bình vôi nhị ngắn bằng cách ngâm trong nước lã (20oC) trong 6 giờ đạt hiệu quả cao nhất, tỷ lệ nảy mầm đạt 85,6%. Giá thể gieo ươm gồm 99% đất + 1% NPK cho tỷ lệ cây sống cao nhất (92,9%), khả năng sinh trưởng đường kính gốc và chiều cao tốt nhất, tương ứng đạt 1,47 mm và 12,33 cm. Chế độ che sáng 50% đã giúp cây sinh trưởng tốt nhất (Hvn = 12,19 cm) và tỷ lệ cây sống cao nhất (90,3%). Kết quả nghiên cứu này sẽ là cơ sở để xây dựng hướng dẫn kỹ thuật nhân giống cây Bình vôi bằng phương pháp gieo hạt phục vụ công tác bảo tồn và phát triển nguồn gen loài cây này.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Sao đen (Hopea odorata Roxb.) là loài cây gỗ lớn thường xanh, có giá trị kinh tế và sinh thái, chiếm ưu thế trong rừng mưa nhiệt đới. Đây là một trong số những loài cây bản địa trồng rừng phố biến ở nước ta. Mục tiêu của nghiên cứu nhằm xác định ảnh hưởng của chất điều hòa sinh trưởng và tuổi cây mẹ lấy hom đến khả năng ra rễ của hom Sao đen. Hom Sao đen được thu hái từ rừng trồng ở thành phố Hồ Chí Minh và Đồng Nai. Chất điều hòa sinh trưởng IBA (1.000, 1.500ppm) và 2,4D (50, 100, 500ppm); tuổi cây mẹ lấy hom (1, 2, 5, 10, 15 năm tuổi) đã được khảo sát trong hai thí nghiệm riêng biệt. Kết quả cho thấy chất điều hòa sinh trưởng đã ảnh hưởng đến chất lượng rễ trong giâm hom Sao đen. Trong nghiên cứu này, hom được xử lý 2,4D nồng độ 100ppm nhìn chung cho tỷ lệ ra rễ, số rễ/hom và chiều dài rễ đạt tốt hơn. Bên cạnh đó, khả năng ra rễ của hom Sao đen gia tăng khi tuổi cây mẹ lấy hom giảm. Hom lấy từ cây mẹ 1 năm tuổi cho tỷ lệ ra rễ rất cao 94,7% và giảm xuống chỉ còn 20,5% ra rễ khi lấy hom từ cây mẹ 15 năm tuổi, số lượng rễ và chiều dài rễ cũng có cùng khuynh hướng tương tự.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Hiện nay nhiều diện tích rừng trồng sở lâu năm ở các địa phương đã bị thoái hóa nên năng suất, chất lượng quả, hạt ngày càng giảm, dẫn đến hiệu quả kinh tế không cao. Để nâng cao năng suất và chất lượng các rừng trồng sở này, việc ghép đổi tán là giải pháp nhanh cho thu hoạch với năng suất và chất lượng cao hơn. Kết quả nghiên cứu các biện pháp kỹ thuật ghép đổi tán cho các giống sở bằng phương pháp cắt gốc cây mẹ ở các độ cao gốc cắt khác nhau và phương thức cắt gốc cây mẹ khác nhau để tạo chồi ghép đã cho thấy: cành ghép trong các thí nghiệm đều sinh trưởng phát triển tương đối tốt và bước đầu cho thấy rất có triển vọng trong việc phục tráng các rừng sở già cỗi, đã bị thoái hóa. Sau 24 tháng ghép, cành ghép của các giống sở trong thí nghiệm có tỷ lệ sống trung bình dao động từ 81,19 – 90,63% và không có sự sai khác giữa các công thức thí nghiệm. Cành ghép của cả hai giống sở trong các công thức thí nghiệm đều cho sinh trưởng và phát triển tương đối tốt và đã có sự khác nhau giữa các công thức thí nghiệm. Với cả hai giống Sở chè và Sở lê thì công thức để lại chiều cao gốc cắt 1,5 m và công thức cắt gốc cây mẹ theo đám cho sinh trưởng của cành ghép đạt tốt nhất. Mặc dù thời gian ghép mới được 2 năm nhưng một số cành ghép trong các công thức thí nghiệm của cả hai giống sở đều đã ra hoa, đặc biệt là trong thí nghiệm về chiều cao cắt gốc cây mẹ. Giống Sở chè cho tỷ lệ số cành ghép ra hoa từ 8,52 – 17,15% và chưa đậu quả, tỷ lệ cành số ghép Sở lê ra hoa trung bình dao động từ 23,33 – 34,80% với tỷ lệ cành có quả là 3,8%. Trong khi đó, ở thí nghiệm về phương thức cắt gốc cây mẹ chỉ duy nhất trong công thức cắt toàn bộ cây mẹ theo đám để tạo gốc ghép có 5% số cành ghép đã ra hoa nhưng chưa đậu quả.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Những hiểu biết về phân bố tần số theo kích thước cây rừng là điều thực sự cần thiết để quản lý hệ sinh thái rừng bền vững. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm tìm hiểu đặc điểm của các đại lượng sinh trưởng, lựa chọn và so sánh các phân bố tốt nhất cho phân bố tần suất của chúng tại Lào Cai. Nghiên cứu đã thiết lập 9 ô cho các lâm phần Sa mộc và đo đếm các đại lượng sinh trưởng của cây. Nghiên cứu đã thử nghiệm 64 phân phối lý thuyết. Kết quả cho thấy đường kính trung bình là 16,41 cm, đường kính tán trung bình là 71,11 cm. Chiều cao và chiều cao dưới cành trung bình lần lượt là 6,71 m và 2,81 m. Mức độ đồng nhất cao hơn giữa chiều cao và chiều cao dưới cành. Ngược lại, đường kính tán có sự khác biệt lớn hơn so với các đại lượng còn lại. Phân bố chiều cao dưới cành, đường kính tán và đường kính ngang ngực có dạng lệch trái. Trong khi đó, phân bố tần số của chiều cao vút ngọn lại lệch phải. Phân bố Gen. Gamma (4P) là phân bố tốt nhất cho đường kính, phân bố Wakeby lại là phân bố tốt nhất cho đường kính tán. Với đại lượng chiều cao, phân bố Dagum (4P) là phân bố được xếp hạng cao nhất. Ngược lại, với chiều cao dưới cành thì phân bố Fatigue Life (3P) xếp hạng cao nhất. Những mô hình tốt nhất này có thể được sử dụng để đề xuất các biện pháp lâm sinh và góp phần quản lý và quy hoạch rừng bền vững ở khu vực nghiên cứu và các vùng có điều kiện tương tự.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Nghiên cứu trồng keo lai và Keo lá tràm trên bãi thải Đông Cao Sơn, tỉnh Quảng Ninh được thực hiện ở độ cao 300 m so với mặt biển, theo mật độ 2.500 cây/ha (khoản cách 2  2 m) và 5.000 cây/ha (khoảng cách 2  1 m) và bón 5 g chế phẩm nấm rễ nội cộng sinh AM (100 IP/g) cho mỗi cây trong các công thức thí nghiệm. Kết quả cho thấy, sau 12 tháng cây keo được bón chế phẩm AM có tỷ lệ sống đạt từ 88,75 – 94,58%, đường kính gốc từ 30,9 – 35,72 mm, chiều cao vút ngọn từ 185,71 – 210,92 cm, đường kính tán từ 129,39 – 138,62 cm cao hơn hẳn (p < 0,05) so với công thức đối chứng (không được bón chế phẩm AM) với các chỉ số tương ứng là 72,50 – 75%, 24,76 – 28,68 mm, 153,62 – 176,37 cm và 109,42 – 121,13 cm. Kết quả nghiên cứu bước đầu cho thấy chế phẩm AM có tiềm năng rất cao trong việc trồng keo để phủ xanh và phục hồi các bãi đất thải sau khai thác.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Mọt mang nấm là một nhóm các loài côn trùng cánh cứng nguy hiểm cho cây trồng lâm nghiệp. Trong rừng tự nhiên, cây chủ ưa thích của mọt mang nấm thường được phân bố xen lẫn cùng với cây chủ không ưa thích của chúng. Nhiều nghiên cứu cho rằng để tìm kiếm và lựa chọn được cây chủ ưa thích mọt mang nấm đã dựa vào các hợp chất hóa học dễ bay hơi từ thực vật. Loài mọt mang nấm Platypus quercivorus Murayama thường gây hại nặng cho các loài cây thuộc họ Sồi tại Nhật Bản từ những năm 1980. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm kiểm tra phản ứng hành vi của mọt P. quercivorus đến các hợp chất dễ bay hơi từ lá của sáu loài thực vật và giữa trạng thái sinh lý khác nhau của các loài thực vật này thông qua một khứu giác kế hình chữ Y. Thành phần hóa học của các hợp chất dễ bay hơi từ mẫu lá được thu thập và phân tích bằng máy sắc ký khí – khối phổ. Kết quả nghiên cứu cho thấy loài mọt P. quercivorus bị dẫn dụ bởi các hợp chất dễ bay hơi từ thực vật và chúng phân biệt được các hợp chất bay hơi giữa cây khỏe mạnh và cây bị suy yếu. Có sự khác biệt rõ rệt về thành phần các hợp chất dễ bay hơi giữa các loài thực vật và giữa trạng thái sinh lý của mỗi loài cây. Kết quả nghiên cứu này gợi ý rằng các hợp chất hóa học dễ bay hơi là một loại tín hiệu giao tiếp quan trọng mà mọt P. quercivorus sử dụng để lựa chọn cây chủ trong rừng.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Sự gây hại của sâu đục nõn (Hypsipyla robusta) luôn là trở ngại lớn đối với việc trồng rừng Lát hoa. Vì vậy, việc chọn giống Lát hoa chống chịu sâu đục nõn đang rất được quan tâm. Nghiên cứu nhằm so sánh một số đặc điểm hình thái, vật hậu và khả năng phục hồi sau khi bị sâu đục nõn của năm gia đình Lát hoa (LH26, LH32, LH87, LH108 và LH109) đã được xác định có khả năng chống chịu sâu đục nõn và 5 gia đình (LH48, LH49, LH56, LH59 và LH71) đã được xác định là mẫn cảm. Kết quả cho thấy các gia đình chống chịu đều có chiều dài ngọn non ngắn, vỏ dày, cứng, nhiều lông tơ và phấn hơn so với các gia đình mẫn cảm. Thời gian từ khi cây kết thúc rụng lá đến khi nảy lộc thường kéo dài khoảng hai tháng, riêng gia đình LH108 và LH109 có thời điểm nảy lộc lệch pha so với các gia đình khác. Các gia đình chống chịu có khả năng phục hồi tốt hơn với thời gian phục hồi nhanh và thường chỉ có một ngọn chính thay thế sau khi bị sâu đục nõn. Sự khác biệt về hình thái và vật hậu sẽ là cơ sở để sàng lọc các giống Lát hoa chống chịu sâu đục nõn.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Một mô hình toán học đủ mạnh đã được xây dựng để mô phỏng quá trình vận chuyển ẩm và vận chuyển nhiệt khi sấy quy chuẩn gỗ Keo tai tượng (Acacia mangium Willd.). Mô hình này sử dụng nền tảng lập trình của mô hình Transpore hai chiều với các dữ liệu thông số môi trường sấy nhập vào tương tự như mẻ sấy thực nghiệm để so sánh đánh giá hiệu lực dự đoán của mô hình. Các đặc tính của gỗ Keo tai tượng bao gồm khối lượng riêng, độ rỗng, điểm bão hòa thớ gỗ (FSP), hệ số thấm dẫn, hệ số khuếch tán là nhóm dữ liệu nhập vào thứ hai cho mô hình đã được xác định một cách bài bản và tỉ mỉ trong nghiên cứu khác làm tính chính xác khi dự đoán tổng thời gian sấy của mô hình là tương đối cao (sai số 9,7% khi so sánh với mẻ sấy thực nghiệm). Kết quả mô phỏng liên tục theo suốt thời gian sấy của mô hình được thể hiện trên 4 đồ thị gồm 2 đồ thị lưới 3D mô phỏng diễn biến ẩm và nhiệt tại tất cả các vị trí theo 2 mặt cắt ngang và dọc của thanh gỗ, 1 đồ thị 2D mô phỏng độ ẩm bề mặt và độ ẩm trung bình của thanh gỗ, 1 đồ thị 2D mô phỏng nhiệt độ bề mặt và trong tâm thanh gỗ. Kết quả so sánh 2 đường diễn biến giảm độ ẩm (MC) của mẻ sấy thử nghiệm và mô hình cho thấy sai số bình phương trung bình gốc (RMSE) tổng thể cho cả quá trình sấy từ MC ban đầu đến MC cuối cùng được tính toán là tương đối lớn (20,82%). Giai đoạn sấy từ khi gỗ còn tươi về FSP, sự sai khác này là rất lớn, trong khi giai đoạn sấy tiếp theo, 2 đường đồ thị này là rất trùng khớp nhau. Với những kết quả bước đầu đạt được, mô hình này là một công cụ tốt giúp dự đoán và mô phỏng quá trình sấy trong nghiên cứu lựa chọn chế độ sấy cho các loại gỗ lá rộng.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn công nghiệp sản xuất ván gỗ dán xuất khẩu dùng cho đồ mộc nội thất cao cấp với hàm lượng phát thải formaldehyde dư siêu thấp, phải đạt  0,04 – 0,07ppm tương ứng với các cấp CARB – P2/E0/F**** theo quy định của Mỹ, châu Âu và Nhật Bản; nghiên cứu hoàn thiện công nghệ tổng hợp keo dán gỗ Melamine Urea Formaldehyde (MUF) đã đánh giá tác động của việc thay đổi theo hướng giảm tỷ lệ nguyên liệu Formaldehyde đối với Urea + Melamine (F/U+M) và tăng melamine ở quy mô sản xuất công nghiệp 3.000 kg/mẻ đến hàm lượng formaldehyde dư của keo và ván gỗ dán. Các kết quả nghiên cứu cho phép tạo sản phẩm keo dán MUF, dùng cho sản xuất ván dán đạt cấp chất lượng hàm lượng formaldehyde dư ở mức 0,03 – 0,06ppm. Ván gỗ dán có giá trị cường độ chịu lực cao, độ bền uốn tĩnh MOR 70 Mpa, modul đàn hồi MOE 10234 Mpa, độ trương nở ván đạt mức thấp 6,5%; cường độ dán dính đạt mức Class 1 theo EN 314 – 1 & 2. Với các đặc tính chất lượng nêu trên, ván gỗ dán được sản xuất từ keo dán MUF tổng hợp hoàn toàn đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu đến thị trường lớn của Việt Nam như Mỹ, EU và Nhật Bản.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Hộ gia đình (HGĐ) đang đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển ngành lâm nghiệp nước ta hiện nay, tuy nhiên, sản xuất lâm nghiệp (SXLN) của các HGĐ vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế đặc biệt là ở các tỉnh Trung du miền núi phía Bắc. Bài báo này đã đánh giá hoạt động kinh tế chủ yếu của các HGĐ tham gia sản xuất lâm nghiệp đó là trồng cây nông nghiệp, chăn nuôi, trồng rừng và nhận khoán bảo vệ rừng; Các HGĐ dựa vào chính tiềm lực, khả năng về tài chính, lao động và điều kiện sản xuất cụ thể của mình để sản xuất lâm nghiệp, chỉ có 37,4% HGĐ tiếp cận vốn vay của các ngân hàng để đầu tư sản xuất lâm nghiệp tuy nhiên mức vay còn thấp, chưa đủ để đầu tư lâm nghiệp với chu kỳ dài lấy gỗ lớn; Hiệu quả của sản suất lâm nghiệp của các HGĐ khác cao, các HGĐ trồng cây Quế ở Yên Bái với chu kỳ 10 – 12 năm đem lại lợi nhuận kinh tế cao nhất khoảng 45 triệu đồng/ha năm; Thu nhập từ lâm nghiệp chiếm tỷ trọng tương đối khiêm tốn, chỉ chiếm khoảng 13,8% tổng thu nhập của các HGĐ đặc biệt là các HGĐ ở vùng Tây Bắc (Sơn La, Lai Châu) thì thu nhập từ lâm nghiệp rất thấp do không có hoạt động khai thác rừng sản xuất; Liên quan tới sản xuất lâm nghiệp của các HGĐ có rất nhiều cơ chế, chính sách đang được triển khai vào thực tiễn và đã tác động rất tích cực tới các hộ gia đình. Nhưng bên cạnh đó cũng còn có những hạn chế, tồn tại đã được nhóm tác giả chỉ ra, đồng thời tác giả cũng đã đưa ra một số các giải pháp, đề xuất về cơ chế chính sách để góp phần cải thiện sinh kế, nâng cao thu nhập cho người làm nghề rừng thúc đẩy phát triển sản xuất lâm nghiệp ở các HGĐ trong giai đoạn hiện nay.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Hiệp định Thương mại tự do giữa Liên minh châu Âu – Việt Nam (EVFTA) mang lại cơ hội lớn cho xuất khẩu gỗ của Việt Nam. Tuy nhiên, để khai thác cơ hội này, các doanh nghiệp chế biến gỗ cần đảm bảo các quy định của EVFTA và quy định pháp luật liên quan về môi trường, xã hội và lao động. Báo cáo này đánh giá khả năng đáp ứng các quy định về lao động của doanh nghiệp chế biến gỗ nhỏ và vừa (sau đây được gọi là doanh nghiệp) trên cơ sở nghiên cứu tài liệu thứ cấp, phỏng vấn 45 đại diện lãnh đạo và 135 người lao động của các doanh nghiệp ở Tuyên Quang, Nghệ An và Bình Định. Kết quả cho thấy sự hạn chế khả năng đáp ứng của các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ về các chỉ số liên quan đến lao động, như: i) Tự do liên kết và thương lượng tập thể thông qua tổ chức Công đoàn; ii) Sử dụng lao động trẻ em; iii) Điều kiện làm việc cho phụ nữ; iv) Thời gian làm việc và trả lương thỏa đáng; v) Điều kiện làm việc an toàn và đảm bảo sức khỏe; và vi) Quan hệ lao động. Tỷ lệ doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ đáp ứng các chỉ số đánh giá thường thấp hơn tỷ lệ doanh nghiệp vừa và nhỏ. Khó khăn chủ yếu đối với doanh nghiệp trong việc đáp ứng các quy định là do nhiều quy định pháp luật, thiếu hướng dẫn, hiểu biết về quy định, tài chính, nhân lực, nhận thức của người lao động, sự liên kết và cơ quan đầu mối hỗ trợ doanh nghiệp trong thực hiện.

Xem tóm tắt | Tải về