Số 2/2014

Cải thiện giống cây rừng ở nước ta đã đạt được một số thành tựu đáng kể như đã chọn được một số loài cây và xuất xứ có triển vọng nhất cho một số vùng sinh thái chính; Chiến lược cải thiện giống dài hạn cho nhóm các loài cây trồng rừng chủ lực đã hoạch định rõ ràng nhằm tăng năng suất rừng trồng và chất lượng sản phẩm cuối cùng; Các quần thể chọn giống và nhân giống được xây dựng trên khắp cả nước để cung cấp hạt giống chất lượng cao cho sản xuất và phục vụ nghiên cứu. Nhân giống sinh dưỡng cũng đã được nghiên cứu thành công cho nhiều giống tiến bộ kỹ thuật và đã chuyển giao công nghệ nhân giống và giống gốc cho sản xuất. Tồn tại chủ yếu là nhiều giống tiến bộ kỹ thuật vẫn chưa được chuyển giao vào sản xuất, hệ thống nguồn giống và cán bộ quản lý giống tại các địa phương còn thiếu và yếu. Để phục vụ đề án tái cơ cấu ngành lâm nghiệp, công tác chọn tạo giống cây rừng trong thời gian tới sẽ phải được thực hiện theo hướng gắn kết chặt chẽ giữa nghiên cứu chọn giống truyền thống với ứng dụng công nghệ sinh học, khoa học gỗ, lâm sinh và sâu bệnh rừng; Tập trung chọn tạo giống phù hợp với từng loại lập địa ở từng vùng trồng rừng trọng điểm, theo từng mục tiêu sử dụng và sức chống chịu, tạo đa bội và con lai tam bội bất thụ cho các loài cây trồng rừng chủ lực có diện tích trồng rừng lớn ở Việt Nam. Ứng dụng một số công nghệ mới như chọn giống bằng các chỉ thị phân tử, biến nạp gene, tạo phôi nhân tạo, kích thích ra hoa sớm và mini – cutting,… vào các chương trình cải thiện giống nhằm nâng cao hiệu quả, rút ngắn chu kì chọn tạo giống và chuyển giao nhanh giống tốt vào sản xuất. Đẩy mạnh chuyển giao giống gốc và công nghệ xây dựng vườn giống, rừng giống chất lượng cao và công nghệ mô hom cho các địa phương để chủ động sản xuất giống phục vụ trồng rừng.

Xem tóm tắt | Tải về

Vườn Quốc gia Bidoup – Núi Bà là một trong 4 trung tâm đa dạng sinh học của Việt Nam và là nơi chứa đựng nhiều giá trị khoa học. Tổ thành loài cây gỗ có số lượng loài cây xuất hiện dao động từ 36 – 50 loài và có nhiều hơn 4 loài tham gia vào công thức tổ thành tạo thành các ưu hợp khác nhau theo đai độ cao. Với mật độ trung bình số cây trong ô tiêu chuẩn là 203 cây, phân bố số cây theo đường kính (N/D1.3) tuân theo quy luật phân bố khoảng cách, còn phân bố N/Hvn không tuân theo các quy luật phân bố được khảo sát. Mức độ đa dạng sinh học ở khu vực được đánh giá là cao với tổng số 61 loài được ghi nhận trong 1.833 cá thể cây thân gỗ thuộc 27 họ với nhiều dạng sống khác nhau. Lớp cây tái sinh với một số loài tham gia chủ yếu vào công thức tổ thành như: Kha thụ gai quả (Castanopsis echidnocarpa); Dung (Symplocos racemosa); Đỗ quyên (Rhododendron klossii); Sơn trà (Eriobotrya angustissima) và Cáp mộc việt nam (Craibiodemdron heryi). Mật độ cây tái sinh trung bình 20.516 cây/ha và phân thành 4 cấp chiều cao với tỷ lệ gần 40% ở cấp chiều cao 1 – 2m. Tái sinh tự nhiên chịu ảnh hưởng rõ rệt của các nhân tố cây bụi và thảm tươi còn các nhân tố địa hình; độ tàn che có tác động không đáng kể.

Xem tóm tắt | Tải về

Nhân giống vô tính cây Cóc hành và Trôm sẽ góp phần giải quyết nguồn giống cho trồng rừng ở vùng cát khô hạn, giảm chi phí và khắc phục việc bảo quản hạt các loài cây có dầu và nhựa. Bài viết này đưa ra những kết quả ban đầu về kỹ thuật giâm hom cây Cóc hành và Trôm trong đó các kỹ thuật chọn giá thể, loại hom và các chất kích thích ra rễ đã được thử nghiệm. Kết quả cho thấy có thể dùng giá thể cát tốt hơn so với giá thể cát: tro (tỷ lệ 1 : 1), thể hiện qua tỷ lệ ra rễ 29% so với 22%; tỷ lệ hom có mô sẹo 33,3% so với 25%; số rễ, chiều dài rễ trung bình và rễ dài nhất đều cao hơn. Chọn hom ngọn để giâm hom cho kết quả ra rễ tốt hơn hom kề ngọn và sử dụng thuốc IBA nồng độ 500ppm để giâm hom Cóc hành thì tốt hơn dùng thuốc NZD, tỷ lệ hom ra rễ 28% (T2G1) so với 16,7% (T1G1). Đối với cây Trôm có thể dùng thuốc kích thích ra rễ thương phẩm (NZM) có bán trên thị trường làm chất kích thích ra rễ khi giâm tốt hơn dùng IBA, tỷ lệ ra rễ 18,89% so với 15,55%.

Xem tóm tắt | Tải về

Nghiên cứu biến dị và khả năng di truyền về sinh trưởng, độ thẳng thân cây, khối lượng riêng gỗ và hàm lượng cellulose của Keo lá liềm được thực hiện tại tuổi 10 ở khảo nghiệm hậu thế thế hệ 1 tại Cam Lộ, Quảng Trị, nhằm tìm hiểu cơ sở khoa học cho chương trình chọn giống. Kết quả nghiên cứu cho thấy sinh trưởng, độ thẳng thân, khối lượng riêng và hàm lượng cellulose giữa các xuất xứ không có sự phân hóa rất rõ rệt, nhưng giữa các gia đình lại hoàn toàn khác biệt (Fpr. < 0,001). Hệ số di truyền của các tính trạng sinh trưởng và độ thẳng thân cây (h2 = 0,19 – 0,24) thấp hơn so với hệ số di truyền của các tính trạng khối lượng riêng và hàm lượng cellulose (h2 = 0,39 – 0,74). Tăng thu di truyền lý thuyết (ở cường độ chọn lọc 10%) đạt từ 2,0% tới 5% cho các tính trạng sinh trưởng và từ 3,5% tới 13,5% cho các tính trạng chất lượng thân cây và chất lượng gỗ. Tương quan giữa tính trạng sinh trưởng với các tính chất gỗ ở Keo lá liềm tại đây là âm, yếu và không có ý nghĩa ( – 0,04÷ – 0,14), do đó việc cải thiện các chỉ tiêu sinh trưởng sẽ không ảnh hưởng rõ rệt đến các tính chất gỗ ở Keo lá liềm. Các gia đình 7 và 79 là những gia đình vừa có sinh trưởng tốt vừa có khối lượng riêng và hàm lượng cellulose cao, và cần phát triển vào sản xuất sẽ chắc chắn đem lại tăng thu di truyền cao về cả năng suất và chất lượng cho sản xuất trồng rừng sau này.
Các tương quan kiểu gen và kiểu hình giữa khối lượng riêng với hàm lượng cellulose là rất chặt (0,73÷0,89). Chính vì vậy chọn lọc khối lượng riêng có thể tính trạng thay thế trong chọn lọc các gia đình Keo lá liềm có hàm lượng cellulose cao. Tương tự, tương quan giữa khối lượng riêng của gỗ ở phần gỗ lõi (tuổi non) và phần gỗ dác (tuổi già hơn) là rất chặt (0,72÷0,90) chứng tỏ khối lượng riêng ở phần gỗ dác có thể là tính trạng tốt cho chọn lọc khối lượng riêng ở tuổi lớn hơn.

Xem tóm tắt | Tải về

Bài viết trình bày một số kết quả nghiên cứu bước đầu về tạo cây con bằng hạt loài cây Mỏ chim (Cleidion spiciflorum Burm) ở vườn ươm bao gồm thành phần ruột bầu và chế độ che sáng cho cây con ở giai đoạn 4 tháng tuổi. Kết quả nghiên cứu cho thấy: (1) cây con Mỏ chim khá nhạy cảm với phân bón. Trong thành phần ruột bầu cần có 10% lượng phân chuồng hoai với 2% super lân và 88% đất sẽ cho kết quả tốt đối với sinh trưởng cây con (2) cây Mỏ chim thuộc loài cây ưa sáng, tuy nhiên ở giai đoạn bắt đầu cấy cây đến 4 tháng tuổi tốt nhất nên che sáng 25% cho cây con.

Xem tóm tắt | Tải về

Kết quả nghiên cứu về ảnh hưởng của phân bón tới sinh trưởng và năng suất của rừng trồng 3 dòng keo lai BV10, BV16 và BV32 tại Công ty Lâm nghiệp Tam Thanh – Phú Thọ cho thấy, công thức đối chứng (không bón phân) có tỷ lệ sống cao nhất cả ở tuổi 1 và tuổi 4 với tỉ lệ sống tương ứng là 92,6% và 90,6%. Trong khi đó tỷ lệ sống ở các công thức bón lót phân NPK (10 : 5 : 5) chỉ đạt từ 82,6% đến 90,6%. Điều này là do các công thức bón lót phân NPK với liều lượng cao đã làm cho rễ cây bị sót và chết nhiều hơn. Khả năng sinh trưởng của keo lai ở công thức bón lót 100g NPK + 400g vi sinh sông Gianh và công thức bón 500g vi sinh sông Gianh có ảnh hưởng tốt nhất đến sinh trưởng đường kính tại tuổi 4 với đường kính của keo lai đạt trung bình 10,82cm. Công thức bón 300g NPK và công thức bón lót 100g NPK + 400g vi sinh sông Gianh có ảnh hưởng tốt nhất đối với sinh trưởng chiều cao tại tuổi 4 với chiều cao trung bình của keo lai đạt 11,52m. Xét về năng suất thực tại tuổi 4, công thức bón 100gNPK + 400g vi sinh sông Gianh và công thức bón 500g vi sinh sông Gianh có năng suất cao nhất, đều đạt trên 18,9m3/ha/năm, cao hơn từ 22 – 29% so với đối chứng không bón.

Xem tóm tắt | Tải về

Hình thái tế bào biểu bì lá của 13 loài nứa ở Việt Nam được quan sát dưới kính hiển vi điện tử quét. Kết quả cho thấy có 3 kiểu lông xuất hiện: lông dài, lông hình gối và lông hình gai; tế bào khí khổng ở dưới mặt lá, lớn, hình ellip, xếp thành 2 – 5 hàng, mỗi tế bào khí khổng có 4 tế bào nhô ra từ tế bào biểu bì quanh khí khổng và phủ tế bào khí khổng. Tuy nhiên, tùy theo mỗi loài có kiểu lông và tế bào nhô khác nhau. Đây là những đặc điểm bổ sung quan trọng cho việc nhận biết các loài nứa ở Việt Nam.

Xem tóm tắt | Tải về

Mun (Diospyros mun A.Chev. ex Lecomte) là cây gỗ lớn có giá trị kinh tế và giá trị đa dạng sinh học cao. Trong sách đỏ Việt Nam, Mun là loài ở mức sắp nguy cấp và trong sách đỏ thế giới Mun được xếp vào mức cực kỳ nguy cấp cần được bảo tồn. Kết quả nghiên cứu một số đặc điểm lâm học của Mun ở Vườn Quốc gia Cúc Phương cho thấy, Mun có phân bố trên các loại đất Renzin vàng, vàng nâu hoặc đất feralit vàng phát triển trên đá vôi với độ dày tầng đất từ 1,0 đến 1,6m, hàm lượng mùn tương đối cao, đất có pH = 5 – 6,5. Mun mọc rải rác hay thành từng đám trong trảng cây bụi cao rậm hoặc trên các vùng núi đá vôi có độ cao dưới 700m. Trong các trạng thái rừng tự nhiên, Mun thường sống chung với các loài cây gỗ khác như Chà vải, Vải vàng, Rì rì, Chành chạ, Trai thảo và có mối quan hệ ngẫu nhiên với các loài này. Mun là loài ưu thế trong tổ thành loài, có trị số quan trọng IV (%) là 11,02% lớn hơn 4 loài khác và kém ưu thế hơn loài Chà vải (IV% là 12,96%). Mun có khả năng tái sinh cả bằng hạt (86%) và chồi (14%) tương đối tốt.

Xem tóm tắt | Tải về

Kết quả nghiên cứu cho thấy lượng các bon trong cây cá lẻ loài ưu thế trong lâm phần rừng Khộp tập trung chủ yếu vào phần thân cây, chiếm từ 49,38% đến 64,95%; tiếp đến là bộ phận cành, chiếm từ 13,25 – 21,50%; các bon trong bộ phận rễ chiếm từ 11,51 – 15,88%; trong vỏ chiếm từ 7,2 đến 17,84%; trong khi lá chỉ chiếm từ 1,54 – 3,72%. Lượng các bon lưu trữ trong cây cá lẻ loài ưu thế có sự dao động lớn giữa các cấp kính cũng như loài cây. Tính trung bình chung cho tất cả các cấp kính, lượng các bon lưu trữ trong cây cá lẻ đạt cao nhất là 243,41 kg/cây (loài Dầu trà beng), 212,59 kg/cây (loài Dầu đồng). Trong khi đó, giá trị này dao động từ 149,26 – 166,58 kg/cây đối với các loài còn lại. Tỷ lệ các bon dưới mặt đất/trên mặt đất của cây cá lẻ loài ưu thế đạt trung bình là 0,19. Kết quả nghiên cứu về cấu trúc các bon của toàn lâm phần cho thấy 67,08% tổng lượng các bon được tích lũy trong đất; 28,39% tích lũy trong tầng cây gỗ, còn lại 4,53% tổng lượng các bon của lâm phần tích lũy trong cây bụi thảm tươi, vật rơi rụng và cây gỗ chết. Tính trung bình cho các nhóm ưu hợp rừng, mỗi hecta rừng Khộp tại Tây Nguyên lưu trữ được 84,52 tấn các bon. Đã xây dựng được các phương trình tương quan giữa lượng các bon lưu trữ trong cây cá lẻ loài ưu thế, trên mặt đất, dưới mặt đất và tầng cây cao với D1.3 và Hvn.

Xem tóm tắt | Tải về

Nghiên cứu này được thực hiện với mục tiêu thiết lập các phương trình tương quan nhằm ước tính sinh khối cây tràm tại tỉnh Long An ở các điều kiện lập địa và các loài khác nhau. Phân tích thành phần hóa học trong gỗ và vỏ cây tràm nhằm đánh giá tiềm năng nhiệt lượng gỗ tràm. Tiến hành đo đếm đường kính và chiều cao tại 45 ô tiêu chuẩn, chặt hạ 30 cây mẫu để ước tính sinh khối cây cá thể, đã dùng 36 mẫu gỗ, vỏ của hai loài Tràm ta (Melaeuca cajuputi) và Tràm Úc (Melaleuca leucadendra) để phân tích thành phần hóa học. Kết quả cho thấy có mối tương quan chặt chẽ giữa các bộ phận sinh khối cây cá thể và nhân tố điều tra lâm phần (D1.3). Cấu trúc sinh khối khô các bộ phân cây tràm như thân đều chiếm phần lớn hơn 68% ở Tràm ta và 65% là Tràm Úc, tiếp theo là cành, vỏ và nhỏ nhất là lá Tràm ta 6% còn Tràm Úc là 5%. Thành phần hóa học của cây tràm đều cao so với trung bình cây gỗ nhẹ và có nhiệt lượng 7.320 Cal/g đối với gỗ Tràm ta và 7.650 Cal/g gỗ Tràm Úc.

Xem tóm tắt | Tải về

Bài báo trình bày kết quả nghiên cứu về khả năng giữ nước, bốc hơi nước và thoát hơi nước của rừng Cao su (Hevea brasiliensis) ở vùng Bắc Trung bộ. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng dung tích chứa nước của rừng Cao su dao động từ 3.830 đến 4.021 m3/ha, cao hơn so với rừng Keo tai tượng nhưng thấp hơn các trạng thái rừng tự nhiên. Lượng bốc hơi mặt đất dưới rừng Cao su ngày không mưa là 8.061 kg/ha/ngày, cường độ thoát hơi nước qua lá rừng Cao su 2,31 g/kglá/phút, trung bình ngày không mưa là 20,6 tấn/ha/ngày, lượng tiêu thụ nước của rừng Cao su dao động từ 711,7 đến 5.935,8 m3/ha/năm, không khác biệt rõ rệt với rừng Keo tai tượng. Khả năng giữ nước, bốc hơi nước và thoát hơi nước ở rừng trồng Cao su biến động mạnh theo tuổi rừng, chúng phụ thuộc vào đặc điểm cấu trúc của rừng, trong đó phụ thuộc nhiều nhất vào độ tàn che tầng cây cao, che phủ tầng cây bụi, thảm tươi, khối lượng và phân bố của thảm khô dưới tán rừng. Đặc điểm cấu trúc khác biệt của rừng Cao su so với các trạng thái rừng đối chứng dẫn đến sự khác biệt về khả năng giữ nước, bốc hơi nước và thoát hơi nước của rừng cao su.

Xem tóm tắt | Tải về

Thành phần loài Đỗ quyên ở Lâm Đồng được nghiên cứu dựa trên mẫu vật thu được thông qua các chuyến điều tra khảo sát và dựa trên các tiêu bản lưu giữ ở các Bảo tàng thực vật trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Kết quả điều tra có 5 loài được ghi nhận ở Lâm Đồng. Hầu hết các loài Đỗ quyên phân bố rải rác ở các vùng núi cao, có độ cao từ 1.500 – 2.400m. Qua đánh giá hiện trạng, hầu hết các loài đang ở mức Nguy cấp (EN) và Sắp nguy cấp (VU). Nguyên nhân là do khai thác quá mức và điều kiện môi trường sống bị thay đổi, do đó cần có nhiều giải pháp cần thiết để bảo tồn và phát triển các loài có giá trị về thẩm mỹ này.

Xem tóm tắt | Tải về

Bài báo trình bày kết quả ứng dụng kỹ thuật phân loại ảnh hướng đối tượng để xác định trạng thái rừng theo Thông tư số 34 cho khu vực nghiên cứu gồm 4 xã: Sơn Kim 1, Sơn Kim 2, Sơn Tây và thị trấn Tây Sơn thuộc huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh. Tư liệu sử dụng là ảnh vệ tinh SPOT5 độ phân giải 2,5m với sự hỗ trợ của phần mềm eCognition Developer 8.9 và ArcGIS 10.1. Sử dụng kỹ thuật phân đoạn ảnh đa phân giải trong phần mềm eCognition Developer để phân tách ảnh vệ tinh khu vực nghiên cứu thành 29.974 đối tượng có diện tích từ 0,05 đến 27,8ha. Để phù hợp với định nghĩa về rừng, các đối tượng có diện tích nhỏ hơn 0,5ha được gộp vào đối tượng liền kề có đặc điểm cấu trúc hay giá trị phổ gần với nó nhất. Kết quả sau gộp là 17.465 đối tượng có diện tích từ 0,5 đến 27,8ha. Dựa vào khóa giải đoán xây dựng được từ kết quả điều tra thực địa, các đối tượng đã phân tách trên ảnh được xác định trạng thái rừng theo Thông tư số 34/2009/TT – BNNPTNT gồm 7 loại: (1) rừng gỗ tự nhiên núi đất lá rộng thường xanh giàu, (2) rừng gỗ tự nhiên núi đất lá rộng thường xanh trung bình, (3) rừng gỗ tự nhiên núi đất lá rộng thường xanh nghèo, (4) rừng gỗ tự nhiên núi đất lá rộng thường xanh phục hồi, (5) rừng hỗn giao gỗ – tre nứa tự nhiên núi đất, (6) rừng gỗ trồng núi đất và (7) đất trống núi đất.

Xem tóm tắt | Tải về

Cây Óc chó/Hồ đào (Carya tongkinensis) là loài cây thân gỗ phát triển tốt ở độ cao trên 1000m, tương tự như điều kiện tự nhiên tại vùng cao phía Bắc Việt Nam. Hạt Óc chó có giá trị dinh dưỡng cao, có thể lưu trữ lâu ngày, ít bị hư hỏng khi vận chuyển ở những vùng có hạ tầng giao thông khó khăn. Cây Óc chó được đánh giá là cây cải tạo môi trường và phát triển kinh tế vùng cao, nó có thể được khuyến khích trồng xen trong các hệ thống nông lâm kết hợp (NLKH) để giải quyết những thách thức của du canh và độc canh cây lương thực ngắn ngày tại miền núi phía Bắc. Tuy nhiên trước khi khuyến cáo trồng, cần có nghiên cứu về thị trường hạt Óc chó vì thị trường là một trong những yếu tố quyết định cho sự thành công của bất cứ giải pháp NLKH nào. Nghiên cứu này tìm hiểu thông tin thị trường, đánh giá tiềm năng và đưa ra khuyến nghị liên quan tới sản xuất và phát triển cây Óc chó ở miền núi phía Bắc Việt Nam. Tại Việt Nam thị trường hạt Óc chó đã hình thành và nó được phân phối thông qua mạng lưới các hiệu thuốc đông y chủ yếu là ở Hà Nội và Tp Hồ Chí Minh. Khoảng 22.000 tấn hạt Óc chó được tiêu thụ tại Việt Nam năm 2011, hoàn toàn từ nhập khẩu và chưa có sản phẩm hạt Óc chó Việt Nam. Hạt Óc chó được tiêu dùng như một thực phẩm chức năng và sản xuất trong tương lai nên tập trung vào người tiêu dùng Việt Nam. Khoảng 5.000ha Óc chó có thể trồng trong 5 năm tới. Diện tích có thể được mở rộng thêm nếu người tiêu dùng Việt ưu tiên sản phẩm Việt hoặc nếu chính phủ áp dụng thuế nhập khẩu để bảo vệ người sản xuất trong nước. Tiềm năng thị trường của cây Óc chó tại vùng Tây Bắc là có, tuy nhiên hiệu quả kinh tế của các mô hình trồng cần được đánh giá kỹ nhất là khi nó được trồng trên sườn dốc.

Xem tóm tắt | Tải về