Số Chuyên san 2019 (1)

1. LỜI NÓI ĐẦU
Viện Nghiên cứu Công nghiệp rừng được thành lập từ năm 1974. Năm 1988, Viện Nghiên cứu Công nghiệp rừng hợp nhất với Viện Nghiên cứu Lâm nghiệp, Viện Kinh tế Lâm nghiệp thành lập Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam. Năm 2013, Viện Nghiên cứu Công nghiệp rừng (Research Institute of Forest Industry – RIFI) được tái thành lập theo Quyết định số 3135/QĐ-BNN-TCCB ngày 13/12/2012 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trên cơ sở sáp nhập và nâng cấp từ các đơn vị thành viên của Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam (cũ) có cùng hoặc gần với chuyên môn lĩnh vực công nghiệp rừng, bao gồm: Trung tâm Nghiên cứu và Chuyển giao Công nghệ Công nghiệp rừng, Phòng Nghiên cứu Chế biến lâm sản, Phòng Nghiên cứu Bảo quản lâm sản và bộ phận Khoa học gỗ của Phòng Nghiên cứu Tài nguyên Thực vật rừng. Viện Nghiên cứu Công nghiệp rừng là tổ chức sự nghiệp khoa học công lập, trực thuộc Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam (VAFS), có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng được mở tại Kho bạc và Ngân hàng Nhà nước để hoạt động theo quy định của pháp luật. Viện có chức năng nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, hợp tác quốc tế, tư vấn và tham gia đào tạo về lĩnh vực công nghiệp rừng trong phạm vi cả nước.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Keo lai (Acacia hybrid = A. mangium  A. auriculiformis) và Keo tai tượng (Acacia mangium) là những loài cây trồng rừng chủ lực ở Việt Nam. Sản phẩm rừng trồng là gỗ nguyên liệu, khi mua bán, sử dụng hay chế biến người ta chỉ quan tâm đến kích thước. Gỗ để làm đồ mộc có chiều dài tối thiểu 2 m, đường kính đầu nhỏ không vỏ từ 15 cm trở lên; gỗ để sản xuất ván ghép thanh, để bóc cần chiều dài tối thiểu 1 m hoặc 1,3 m, đường kính từ 10 đến 15 cm và gỗ để băm dăm cần đường kính từ 5 đến 10 cm. Kích thước sản phẩm là cơ sở để xác định tuổi thành thục công nghệ theo sản phẩm. Cây gỗ đạt tuổi thành thục công nghệ khi tạo được tối thiểu 1 khúc có kích thước theo yêu cầu của sản phẩm. Tuổi thành thục công nghệ của rừng trồng đạt được khi lượng tăng trưởng bình quân của sản phẩm mục đích đạt cao nhất. Để xác định được tuổi thành thục công nghệ cho rừng trồng cần phải tiến hành lập ô tiêu chuẩn, giải tích cây để xác định được lượng tăng trưởng trữ lượng của các sản phẩm thông qua các hàm tương quan. Khảo sát các mô hình rừng trồng keo lai và Keo tai tượng ở 14 tỉnh trong 3 vùng Đông Bắc Bộ, Trung Bộ và Đông Nam Bộ với với tổng số 192 ô tiêu chuẩn được thiết lập và 576 cây gỗ để giải tích đã xác định được tuổi thành thục công nghệ theo sản phẩm cho từng mô hình theo cấp đất. Tuy nhiên, kết quả này chỉ giới hạn ở mức độ phản ánh chính mô hình cụ thể do trên thực tế rừng trồng không đồng nhất về điều kiện sinh thái, nguồn giống, mật độ trồng, kỹ thuật lâm sinh.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Nghiên cứu sử dụng nguồn phế liệu từ chế biến gỗ để tạo viên than Biomass thay thế than tổ ong là rất cần thiết không những mang lại hiệu quả kinh tế, mà còn góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường và tăng hiệu quả sử dụng nguồn phế liệu. Kết quả đạt được của đề tài: Xác định được các yếu tố ảnh hưởng và thông số công nghệ (áp lực ép P, nhiệt độ ép t và thời gian ép T) tối ưu khi ép viên than Biomass từ phế liệu gỗ. Thiết kế và chế tạo máy ép đùn bằng trục vít xoắn phục vụ sản xuất than Biomass (công suất động cơ 18 kW, năng suất 250 kg/h). Kết quả nghiên cứu này sẽ góp phần hoàn thiện công nghệ sản xuất viên than Biomass từ phế liệu của ngành chế biến gỗ.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Các nhà ươm cây giống lâm nghiệp hiện có trong nước với hệ thống che sáng cố định khó điều tiết được ánh sáng trong môi trường nhân giống nên chỉ sử dụng được trong giai đoạn có khí hậu thời tiết thuận lợi (có nắng nhiều nhưng ít nóng, không lạnh). Các nhà kính, nhà màng nhập nội có kết cấu không phù hợp với công nghệ nhân giống cây lâm nghiệp trong điều kiện sản xuất Việt Nam, giá thành cao, chi phí sản xuất lớn và bị hiệu ứng nhà kính rất mạnh nên hiệu quả sử dụng thấp. Công nghệ che sáng di động được nghiên cứu mới cho nhà ươm cây giống lâm nông nghiệp ở vùng nhiệt đới có mùa đông lạnh, được áp dụng vào sản xuất, đảm bảo phù hợp điều kiện lâm nghiệp ở nước ta, hoạt động tốt trong cả giai đoạn khí hậu, thời tiết khắc nghiệt nhất do tác động mạnh của gió Lào và gió mùa Đông Bắc. Nhà giâm hom cải tiến với hệ thống che sáng di động, điều khiển tự động, bán tự động có khả năng điều tiết MTGH, nâng cao hiệu quả sử dụng, có thể sản xuất cây giống ở cả 12 tháng trong năm, tỷ lệ sống đạt hơn 90% cao hơn so với các nhà ươm cây giống thông dụng.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Ứng dụng năng lượng mặt trời (Solar Energy) trong sấy gỗ ở giai đoạn tiền sấy là một hướng đi mới, nhằm tiết kiệm năng lượng, giảm đáng kể thời gian sấy trong lò, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, tăng chất lượng gỗ sấy, đặc biệt đối với các loại gỗ khó sấy và gỗ có chiều dày lớn. Kết quả nghiên cứu thiết kế, chế tạo và thử nghiệm hệ thống thiết bị sấy gỗ rừng trồng bằng năng lượng mặt trời (NLMT) có kết hợp với hệ thống cấp bù nhiệt bằng bơm nhiệt, thiết bị sấy gỗ thí nghiệm có kích thước (2,15  2,26  1,56) m, công suất 0,5 m3/mẻ, nhiệt độ sấy max khoảng 70oC. Thiết bị sấy gỗ rừng trồng được thiết kế sử dụng NLMT là tác nhân sấy chính, hệ thống cấp bù nhiệt chỉ được sử dụng trong trường hợp thời tiết không có nắng hoặc vào ban đêm nhằm đảm bảo sự hoạt động liên tục của thiết bị trong điều kiện thời tiết đặc trưng. Kết quả sấy thử nghiệm cho keo lai trên hệ thống thiết bị sấy cho thấy với chế độ sấy U = 3,2 thì thu được thời gian sấy gỗ là ngắn nhất (khoảng 22 ngày) với độ ẩm sấy yêu cầu là 30% và tỷ lệ khuyết tật trong khoảng (0,5 – 0,7)%. Hệ thống thiết bị sấy gỗ bằng NLMT được thiết kế chế tạo đáp ứng tốt các yêu cầu kỹ thuật về sấy gỗ xẻ rừng trồng ở Việt Nam.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Thanh thất (Ailanthus triphysa (Dennst) Alston) được biết đến là loài cây gỗ sinh trưởng nhanh, thích ứng với nhiều vùng sinh thái khác nhau ở Việt Nam. Gỗ Thanh thất mềm, thớ mịn và thẳng, dễ gia công chế biến, dễ bóc vỏ và dễ cháy, có thể sử dụng vào công nghiệp sản xuất diêm. Nghiên cứu một số tính chất vật lý, cơ học gỗ Thanh thất góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho việc sử dụng loài cây này. Kết quả cho thấy gỗ Thanh thất có nhiều tính chất vật lý, cơ học thấp (khối lượng thể tích 0,37 g/cm3, hệ số co rút thể tích 0,55, độ bền nén dọc thớ 23,8 MPa, độ bền khi uốn tĩnh 46,5 MPa, độ bền uốn va đập 37,2 kJ/m2) nên có thể sử dụng gỗ cho những mục đích không đòi hỏi chịu lực, tương đối phù hợp cho mục đích làm nguyên liệu sản xuất ván bóc, ván lạng. Gỗ mềm, hệ số co rút trung bình nên thuận lợi khi sử dụng ở điều kiện trong nhà. Gỗ Thanh thất tương đương một số loại gỗ xếp nhóm VI khi phân loại theo các tính chất cơ lý áp dụng cho các loại gỗ dùng để chịu lực chủ yếu là trong xây dựng và giao thông vận tải. Gỗ Thanh thất dễ bị nấm biến màu tấn công ngay sau khi chặt hạ, do vậy cần có biện pháp xẻ, sấy ngay sau khi khai thác hoặc chống nấm.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Nghiên cứu này đã xác định được thông số công nghệ và đề xuất quy trình sấy sơ bộ phù hợp cho gỗ xẻ Keo tai tượng (Acacia mangium) rừng trồng bằng lò sấy năng lượng mặt trời, sau khi tiến hành các mẻ sấy thí nghiệm từ độ ẩm 50% về 30% ở các dốc sấy khác nhau (U = 2,4; U = 2,8; U = 3,2). Gỗ Keo tai tượng khi sấy ở chế độ sấy cứng nhất (dốc sấy U = 3,2) có mức độ nứt vỡ là lớn nhất (0,72%), vẫn được xếp hạng B theo tiêu chuẩn AS/NZ 4787:2001. Mức độ cong vênh của gỗ Keo tai tượng cũng rất nhỏ, trung bình là 0,051% và chênh lệch không nhiều, không theo quy luật giữa các chế độ sấy. Sự không theo quy luật này cũng xảy ra khi xác định tỷ lệ co rút theo chiều dày (1,423%) và tỷ lệ co rút theo chiều rộng (1,308%). Bên cạnh đó, thời gian sấy ở dốc sấy U = 3,2 là ngắn nhất (20,06 ngày). Dốc sấy U = 3,2 đã được lựa chọn để làm chế độ sấy sơ bộ bằng năng lượng mặt trời cho gỗ Keo tai tượng.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Thực hiện chính sách đóng cửa rừng tự nhiên của Chính phủ, các giải pháp kỹ thuật cần được tối ưu hóa một cách đồng bộ hướng tới sự chuyển đổi từ gỗ rừng tự nhiên sang gỗ rừng trồng. Việc nghiên cứu và ứng dụng công nghệ biến tính gỗ hóa nhiệt với các hóa chất thân thiện môi trường như N-methylol, dầu vỏ hạt điều và các hợp chất silicon giúp nâng cao giá trị sản xuất và sử dụng ván mỏng, ván dán từ gỗ rừng trồng là một yếu tố quan trọng đảm bảo cho quá trình chuyển đổi diễn ra thành công. Đề tài nghiên cứu cấp Nhà nước “Nghiên cứu công nghệ sản xuất và sử dụng ván mỏng (ván bóc và ván lạng) chất lượng cao đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu từ gỗ keo và bạch đàn” thuộc Chương trình Khoa học và Công nghệ trọng điểm cấp Nhà nước giai đoạn 2011 – 2015. Nghiên cứu ứng dụng và Phát triển Công nghệ sau thu hoạch nằm trong bối cảnh tổng thể của quá trình chuyển đổi từ sử dụng gỗ rừng tự nhiên sang gỗ rừng trồng với giá trị gia tăng cao. Nghiên cứu đã đạt được mục tiêu đề ra, xây dựng được các quy trình công nghệ sản xuất ván bóc, ván lạng và ván dán chất lượng cao từ gỗ keo và bạch đàn đạt tiêu chuẩn xuất khẩu theo các tiêu chuẩn EN, JAS, ASTM hiện hành như: Chất lượng ván mỏng: EN 635 – 2; Khả năng chống chịu thời tiết và nấm biến màu: EN 927 – 3, EN 152; Độ bền tự nhiên: EN 335 – 1, EN 350 – 1, EN 113, EN 152, ASTM – 3345; Cường độ cơ học và vật lý của ván dán biến tính, ván sàn biến tính: EN 323:1993, EN 317:1993, EN 322, JAS 233:2003, EN 310:1993, EN 314, ASTM D 4060, BS EN 636:2003; Tiêu chuẩn kiểm soát mức độ phát thải Formaldehyde vào môi trường – E1 cho ván dán biến tính EN 717-3.

Xem tóm tắt | Tải về

SUMMARY
This study investigated mitigation of UV – driven discoloration of dyed wood veneers peeled from Eucalyptus globulus grown on plantations in Australia. The veneers from the tight and loose side of sapwood and heartwood samples with different moisture content (MC) levels were used and were called green veneer (80 ± 5% MC) and dried veneer (12% MC). The veneers were dyed with 2% concentration of the reactive dye Procion Brown PX – 2R at a vacuum time of – 100 kPa for 15 minutes prior to a pressure of 1000 kPa. The dyed veneers were irradiated (1.2 W/m2/nm at 351 nm) in QUV accelerated weathering tester at a chamber temperature of 60oC and the colour change of the dyed veneers were then measured by using the CIE lab system after 12 different periods of the UV light exposure. A stable color change was observed at 504 hours of UV exposure. Results showed that there was no significant difference in the color change of the tight and loose sides of sapwood and heartwood of the dyed green and dry veneer samples after 504 hours of the UV light exposure.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Gỗ và các sản phẩm gỗ rất dễ bị xâm hại bởi nấm mốc khi gặp điều kiện môi trường độ ẩm cao. Các công thức thuốc bảo quản gỗ thí nghiệm dạng Boracol là hỗn hợp gồm Disodium octaborate tetrahydrate (DOT) tan trong Propylen glycol (PG) có bổ sung phụ gia Didecyldimethylammonium Chloride (DDAC) đã được nghiên cứu đánh giá hiệu lực phòng chống nấm mốc cho gỗ keo lai và Thông nhựa gỗ theo phương pháp nhúng. Hiệu lực phòng chống nấm mốc tăng lên theo cấp nồng độ DOT tăng từ 10 – 20% và thời gian nhúng tăng từ
1 – 10 phút. Ở cấp nồng độ DOT 10 – 12%, nhúng 10 phút, với lượng dung dịch thấm đạt 0,10 – 0,14 kg/m2 (đối với gỗ keo lai) và 0,38 – 0,49 kg/m2 (đối với gỗ Thông nhựa), công thức thuốc đạt hiệu lực ở cấp 2 – cấp có hiệu lực khá. Tại cấp nồng độ 15% và 18%, nhúng 10 phút, lượng dung dịch thấm đạt 0,16 – 0,22 kg/m2 (đối với gỗ keo lai) và 0,57 – 0,72 kg/m2 (đối với gỗ Thông nhựa), đạt cấp độ 0 – 1, đạt hiệu lực tốt và rất tốt phòng chống nấm mốc. Với nồng độ DOT 20%, thuốc đạt hiệu lực tương đương với nồng độ 18%.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Các công thức thuốc bảo quản gỗ thí nghiệm dạng Boracol là hỗn hợp gồm Disodium octaborate tetrahydrate (DOT) tan trong Propylen glycol (PG) hoặc Etylene glycol (EG) có bổ sung phụ gia Didecyldimethylammonium Chloride (DDAC) đã được nghiên cứu đánh giá hiệu lực phòng chống nấm mục Trametes corrugata T1 hại gỗ Thông nhựa Pinus merkusii theo phương pháp nhúng. Hiệu lực phòng chống nấm mục ở cấp nồng độ DOT 5 – 7% đạt mức khá với thời gian nhúng 1 phút, lượng dung dịch thuốc thấm đạt 0,68 – 0,70 kg/m2 (hao hụt khối lượng mẫu 5,3 – 6,5% và 5,8 – 7,9%, tương ứng với dung môi PG và EG), đạt mức tốt với thời gian nhúng 5 phút và 10 phút, lượng dung dịch thuốc thấm đạt 0,70 – 0,76 kg/m2 (hao hụt khối lượng mẫu 0 – 3,8% và 1,1 – 4,5%, tương ứng với dung môi PG và EG). Ở các cấp nồng độ DOT 10 – 15%, thời gian xử lý 1 – 10 phút, lượng dung dịch thuốc thấm đạt 0,70 – 0,76 kg/m2 (hao hụt khối lượng mẫu từ 0 – 3,4%), đều đạt hiệu lực tốt phòng chống nấm mục với cả 2 loại dung môi PG và EG.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Thuốc bảo quản dạng Boracol dùng trong nghiên cứu là hỗn hợp gồm Disodium octaborate tetrahydrate (DOT) hòa tan trong Propylen glycol (PG) có bổ sung phụ gia Didecyldimethylammonium Chloride (DDAC). Các công thức thí nghiệm được khảo nhiệm hiệu lực phòng mối nhà Coptotermes formosamus Shiraki trong phòng thí nghiệm. Ở cấp nồng độ DOT 5%, thuốc có hiệu lực trung bình đối với mối. Ở cấp nồng độ DOT 7%, 10%, 15% thời gian xử lý thuốc là 1 phút, 5 phút, 10 phút theo phương pháp nhúng, hiệu lực phòng chống mối tăng lên đều đạt mức tốt với trên hai loại gỗ keo lai và Thông nhựa.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Bình Định là tỉnh có tiềm năng năng lượng mặt trời (NLMT) lớn. Trung bình hàng năm ở khu vực này có số giờ nắng khoảng 2.500 giờ/năm với tổng lượng bức xạ trong năm khoảng 2.400 kWh/m2 và với ưu thế này thì việc nghiên cứu ứng dụng NLMT vào công đoạn sấy gỗ rừng trồng là hoàn toàn khả thi. Từ tháng 2 đến tháng 9, thời tiết khí hậu ở Bình Định rất thích hợp cho việc sấy gỗ mà không cần sử dụng giải pháp kỹ thuật và nguồn năng lượng khác. Đặc biệt từ tháng 3 đến tháng7, cường độ NLMT trên bề mặt rất lớn, nếu có giải pháp tích lũy tốt NLMT thu được trong ngày làm nóng khí sấy vào ban đêm sẽ chỉ cần dùng NLMT để sấy gỗ mà không cần sử dụng năng lượng khác. Trong tháng 1, nửa đầu tháng 2 và tháng 9, chỉ có thể tận dụng NLMT để sấy bảo quản tạm thời, hong phơi gỗ. Vào thời gian có mưa nhiều (từ khoảng giữa tháng 10 đến tháng 12) không thể khai thác sử dụng sử dụng NLMT vào việc sấy gỗ.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Ván bóc gỗ Dương sau khi sấy ở nhiệt độ cao bề mặt ván bị ‘thụ động’, năng lượng tự do giảm dẫn đến khả năng dán dính giảm, ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm. Nghiên cứu sử dụng công nghệ Plasma xử lý bề mặt ván dán gỗ Dương, cải thiện bề mặt ván bóc, tăng cường khả năng dán dính của ván dán. Kết quả nghiên cứu cho thấy: xử lý Plasma trên bề mặt ván bóc gỗ Dương làm tăng khả năng dán dính của ván rõ rệt. Công suất xử lý Plasma là 6kW, năng lượng tự do bề mặt ván tăng lên, góc ban đầu và góc cân bằng của keo UF giảm 16,5% và 42,3% so với khi chưa xử lý, độ bền dán dính tăng 52%. Khi tốc độ xử lý Plasma là 8 m/phút góc tiếp xúc ban đầu và cân bằng của keo giảm 23% và 27,6%; độ bền dán dính của ván dán tăng 52,3%. Ván bóc gỗ Dương sau khi xử lý Plasma với điều kiện 4,5 kW; 8 m/phút vị trí đỉnh thành phần methyl, methylene, hemicellulose và lignin không thay đổi, nhưng độ cao của một số đỉnh thay đổi đáng kể. Tại vị trí bước sóng 1.031 cm-1, 1.156 cm-1 sau khi xử lý Plasma độ cao của đỉnh tăng, chứng tỏ số lượng C – O tăng lên, đỉnh tại vị trí 2.848 cm-1 độ cao tăng, số lượng C – H tăng.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Kết quả nghiên cứu thí nghiệm xử lý bảo quản 03 loại gỗ khảo cổ ngập nước (archaeological waterlogged wood – WW) bằng colophan (COL) và polyethylene glycol 4.000 (PEG) cho thấy sự ổn định kích thước của mẫu thí nghiệm được cải thiện đáng kể. Tùy thuộc vào từng loại gỗ, hệ số chống co ngót (ASE) của mẫu thí nghiệm được xử lý bằng COL đạt từ 90 đến 95%, trong khi đó hệ số này của mẫu thí nghiệm xử lý bằng PEG đạt từ 86% đến 97%. Quan sát cấu trúc gỗ bằng kính hiển vi điện tử quét cho thấy mẫu thí nghiệm sau khi được xử lý vẫn duy trì được cấu trúc và hình dạng tế bào ban đầu của chúng. PEG chủ yếu điền vào các khoảng trống trong gỗ gồm mạch gỗ và ruột sợi gỗ, trong khi đó COL lại hấp thụ vào các vách tế bào gỗ. Tỷ lệ phần trăm tăng khối lượng mẫu (R) mẫu xử lý bằng PEG cao gấp đến 2 lần so với mẫu xử lý bằng COL. Bên cạnh đó, mẫu được xử lý bằng COL có màu sắc sáng hơn so với xử lý bằng PEG. Nhìn chung, mẫu xử lý bằng COL có độ ổn định kích thước tốt hơn, phần trăm tăng khối lượng thấp hơn, màu gỗ sáng hơn và gỗ giữ được cấu trúc ban đầu nên có thể lựa chọn để thay thế PEG trong xử lý bảo tồn gỗ khảo cổ ở Việt Nam.

Xem tóm tắt | Tải về

TÓM TẮT
Sử dụng Luồng (Dendrocalamus barbatus) khai thác tại Thanh Hóa để sản xuất tre ép khối làm vật liệu xây dựng. Các bước công nghệ chính tạo sản phẩm tre ép khối gồm: Tạo nan nguyên liệu đã loại bỏ sạch cật và bụng; xử lý nhiệt cho nan tre yêu cầu nhiệt độ đạt 140oC, thời gian tối thiểu 3 giờ; nhiệt độ sấy nan cần đạt 100oC trong 6 ngày; Nhúng nan tre vào dung dịch keo P – F với tỷ lệ pha keo: nước = 1:1, thời gian ngâm 15 phút, nhiệt độ sấy nan sau ngâm keo không được quá 80oC, độ ẩm sau sấy phải đạt 12 – 15%; áp lực ép nguội tre ép khối là 80 MPa; nhiệt độ sấy khuôn từ 90 – 140oC, được chia làm 6 vùng nhiệt độ, thời gian sấy 11 giờ. Kết quả sản phẩm tre ép khối tạo ra từ quá trình công nghệ trên đạt các chỉ tiêu chất lượng: Độ ẩm 10,7%; Khối lượng thể tích: 1,05 g/cm3; Độ bền nén dọc: 60,2 Mpa; Độ bền kéo dọc: 103,3 Mpa; Độ bền uốn tĩnh: 100,1 MPa.

Xem tóm tắt | Tải về

Xem tóm tắt | Tải về