Số 1/2013

Trong vài chục năm qua Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã công nhận được 91 dòng keo và bạch đàn là các giống mới đã góp phần rất lớn trong việc nâng cao năng xuất rừng trồng sản xuất ở nước ta. Tuy nhiên chỉ có 5 – 6 giống mới (BV6, BV16, BV32, BV33, E6, PN14) được đưa vào trồng đại trà, nguyên nhân là hầu hết các giống đó chỉ mới được lựa chọn theo khối lượng gỗ giấy, gỗ dăm mà bỏ qua các tiêu chuẩn về đa đạng hoá sản phẩm (gỗ xẻ, gỗ tinh chế, đồ mộc…) và lại được khảo nghiệm theo mẫu nhỏ trên 1 lập địa mà không có khảo nghiệm mở rộng, không được chuyển giao kỹ thuật đầy đủ và không đủ nguồn giống gốc chuẩn để cung cấp cho sản xuất. Vấn đề đặt ra là phải khắc phục các hạn chế trên, chú ý chọn giống theo hướng đa dạng sản phẩm, đa dạng lập địa, đa dạng loài ngay cả với keo, bạch đàn, nhất là vùng cao và cây bản địa cũng như cây cho lâm sản ngoài gỗ. Đặc biệt phải coi trọng khả năng chống chịu, ngoài tính chống chịu bệnh còn có các tính chống chịu khác như gió bão, úng ngập, khô hạn, mặn kiềm….. và phải kiểm tra, rà soát, đánh giá hiệu quả kinh tế xã hội và môi trường các giống mới một cách thường xuyên và có giải pháp điều chỉnh kịp thời, tránh tình trạng công nhận thật nhiều rồi để đó gây tốn kém và lãng phí

Xem tóm tắt | Tải về

Là mái nhà chung của 3 nước Đông Dương, đầu nguồn và lưu vực của 11 con sông có tầm ảnh hưởng không chỉ đối với vùng Duyên hải miền Trung và Đông Nam bộ của Việt Nam mà còn của các nước bạn Lào và Căm Pu Chia, hệ thống rừng phòng hộ đầu nguồn ở Tây Nguyên có vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ đất, điều tiết nguồn nước, duy trì lượng mưa, phát triển du lịch, cung cấp nước và năng lượng, bảo tồn đa dạng sinh học, các giá trị nhân văn và nhu cầu tâm linh đồng thời là nguồn sinh kế của gần 40 dân tộc anh em sống trên địa bàn, đặc biệt các dân tộc bản địa như Ê Đê, Gia Rai, Bahnar, M’Nông,… Tuy nhiên, rừng phòng hộ đầu nguồn ở Tây Nguyên vẫn tiếp tục suy giảm cả về số lượng và chất lượng do nhiều nguyên nhân khác nhau mà chủ yếu là việc chuyển đổi đất sang các mục đích phi lâm nghiệp. Vì thế, việc nghiên cứu các cơ sở khoa học để liên kết việc phục hồi và quản lý bền vững hệ thống rừng phòng hộ đầu nguồn với việc phát triển kinh tế xã hội bền vững ở Tây Nguyên là rất cấp thiết và được ưu tiên cao.
Sẽ vẫn không có gì thay đổi lớn trong quản lý rừng phòng hộ đầu nguồn ở Tây Nguyên nếu không có những liên kết giữa bảo vệ rừng đầu nguồn với phát triển bền vững có thể được trình diễn bằng thực nghiệm với các luận cứ khoa học chắc chắn. Các lựa chọn cho nghiên cứu và phát triển có mục tiêu cần phải đặc trưng cho từng lập địa và nội dung cụ thể. Bài báo đã thảo luận về 6 lựa chọn chiến lược có thể tối ưu hóa để liên kết bảo vệ rừng đầu nguồn với phát triển bền vững kinh tế xã hội ở Tây Nguyên. Cụ thể là: (1) Kết nối bảo vệ rừng đầu nguồn với cung cấp nước sạch; (2) Kết nối rừng đầu nguồn với việc bảo vệ đất và nước, bảo vệ thoái hóa đất và các lợi ích thủy văn; (3) Kết nối bảo vệ rừng đầu nguồn với biến đổi khí hậu; (4) Kết nối bảo vệ rừng đầu nguồn với du lịch bền vững; (5) Kết nối rừng đầu nguồn với các lợi ích đa dạng sinh học; và (6) Kết nối bảo vệ rừng đầu nguồn với các nền văn hóa bản địa

Xem tóm tắt | Tải về

Hệ thực vật Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long, tỉnh Ninh Bình khá đa dạng về thành phần loài, công dụng và giá trị bảo tồn. Qua nghiên cứu đã xác định được 702 loài thuộc 443 chi và 155 họ thuộc 6 ngành thực vật bậc cao có mạch là ngành Khuyết lá thông – Psilotophyta, Thông đất- Lycopodiophyta, Cỏ tháp bút – Equisetophyta, Dương xỉ – Polypodiophyta, Thông – Pinophyta và Ngọc lan – Magnoliophyta. Nghiên cứu đã bổ sung 3 họ, 11 chi và 20 loài thực vật mới cho hệ thực vật Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long. Trong 155 họ thực vật được ghi nhận tại khu vực nghiên cứu thì các họ chiếm ưu thế là họ Thầu dầu (Euphorbiaceae), họ Cúc (Asteraceae), họ Cỏ (Poaceae), họ Dâu tằm (Moraceae), họ Đậu (Fabaceae), họ Cà phê (Rubiaceae), họ Ráy (Araceae), họ Ô rô (Acanthaceae), họ Vang (Caesalpiniaceae) và họ Cói (Cyperaceae). Hệ thực vật Vân Long không chỉ đa dạng về thành phần loài mà còn đa dạng về giá trị sử dụng khi có tới 542 loài được sử dụng và phân thành 9 nhóm công dụng chính, trong đó nhóm thực vật làm thuốc, cho thức ăn và cho gỗ chiếm ưu thế. Bên cạnh tính đa dạng về thành phần loài và công dụng thì hệ thực vật Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long còn có giá trị bảo tồn cao với 12 loài bị đe dọa trên phạm vi trong nước và quốc tế, trong đó có 7 loài trong Sách Đỏ Việt Nam (2007), 6 loài trong danh lục đỏ của IUCN (2011) và 5 loài theo NĐ32-CP/2006.

Xem tóm tắt | Tải về

Mục tiêu của nghiên cứu nhằm xác định loại, nồng độ chất điều hòa sinh trưởng và giá thể tốt nhất cho giâm hom Bạch đàn grandis. Nghiên cứu đánh giá ảnh hưởng của chất điều hòa sinh trưởng IAA, IBA và NAA với nồng độ từ 0,5%; 1%; 1,5%; 2% ở dạng bột than đến tỷ lệ ra rễ của hom giâm. Thí nghiệm cũng được tiến hành trên 2 loại giá thể là cát sông rửa sạch và tầng đất mặt. Kết quả nghiên cứu cho thấy IBA có tác dụng kích thích ra rễ tốt trên giá thể cát trong khi IAA lại có tác dụng tốt trên giá thể bầu đất. Có sự sai khác khá rõ rệt về ảnh hưởng của nồng độ IBA trên giá thể cát và IAA trên bầu đất đến tỷ lệ ra rễ của hom giâm. Hom giâm trong bầu đất thì IAA với nồng độ 0,5% có tỷ lệ ra rễ cao nhất đạt được là 75% sau 60 ngày, trong khi đó hom giâm trên giá thể cát thì IBA 1% là chất có tỷ lệ ra rễ cao nhất 40%, sau thời gian là 90 ngày.

Xem tóm tắt | Tải về

Mô hình rừng trồng phòng hộ hỗn giao giữa Dầu rái, Sao đen và Thanh thất được dự án KFW6 xây dựng tại khu vực Đá Giăng, huyện Sông Cầu tỉnh Phú Yên vào tháng 12/2006 với diện tích 10ha. Kết quả nghiên cứu cho thấy biến động về tỷ lệ sống giữa các năm của cả 3 loài là khá lớn. Loài có tỷ lệ sống cao nhất vào năm 2011 là loài Sao đen đạt 70,4% và đối với Dầu rái là 64,8%, thấp nhất là Thanh thất chỉ đạt 64,2%. Loài cây có đường kính gốc phát triển mạnh nhất là Thanh thất, trung bình đạt 5,21cm, loài có sinh trưởng đường kính gốc nhỏ nhất là Sao đen, bình quân chỉ đạt 4,53cm. Loài cây có chiều cao vút ngọn phát triển mạnh nhất là Sao đen, trung bình đạt 3,15m. Như vậy, xét về các chỉ tiêu sinh trưởng cho thấy, loài có khả năng sinh trưởng phát triển tốt ở khu vực Đá Giăng, huyện Sông Cầu là Thanh thất và Sao đen.

Xem tóm tắt | Tải về

Keo lai (Acacia hybrid) thường trồng để cung cấp gỗ nhỏ cho chế biến bột giấy và ván dăm. Nhưng do nhu cầu gỗ xẻ ngày càng tăng nên Keo lai cũng được sử dụng làm gỗ lớn – gỗ xẻ. Vì vậy, việc nghiên cứu ảnh hưởng của mật độ và biện pháp tỉa thưa đến sinh trưởng, năng suất, chất lượng rừng là cần thiết, có ý nghĩa cả khoa học và thực tế. Kết quả nghiên cứu cho thấy mật độ trồng ban đầu ảnh hưởng khá rõ đến sinh trưởng, năng suất và chất lượng rừng Keo lai ở Đông Nam bộ. Mật độ trồng là 1.100 và 1.660cây/ha, sau 9 năm trồng mật độ tương ứng chỉ còn 983 và 1.382cây/ha, trữ lượng gỗ ở mật độ 1.100cây/ha ≈ 218,07m3/ha, chỉ thua kém mật độ 1.660cây/ha ≈ 3,6m3/ha, nhưng chất lượng rừng ở mật độ 1.100 cây/ha cao hơn hẳn với lượng gỗ có ø≥18cm ≈ 51,44%, trong khi đó lượng gỗ có ø≥18cm ở mật độ 1.660 cây/ha chỉ ≈ 34,00%. Biện pháp tỉa thưa với các cường độ khác nhau cũng ảnh hưởng khá rõ đến sinh trưởng, năng suất và chất lượng rừng trồng Keo lai ở Đông Nam bộ. Mật độ trồng ban đầu với mục tiêu kinh doanh gỗ nhỏ là 1.660cây/ha, đầu năm thứ 5 chỉ còn từ 1.312-1.360cây/ha, sau 8 năm tỉa thưa (tức là 12 năm trồng) với 4 công thức mật độ để lại: 1.345, 907, 724 và 532 cây/ha, khả năng sinh trưởng cả D1,3 và Hvn tăng dần từ công thức mật độ cao tới công thức mật độ thấp, nhưng trữ lượng gỗ lại giảm từ mật độ cao đến mật độ thấp (∑M ≈ 321,13-221,75m3/ha). Tuy trữ lượng gỗ giảm nhưng chất lượng gỗ lại tăng từ công thức mật độ thấp tới mật độ cao, lượng gỗ có ø≥18cm cao nhất ở mật độ 532 cây/ha là 96,35% và thấp nhất ở mật độ 1.345cây/ha là 75,55%. Tương tự như vậy, lượng gỗ có ø≥25cm và ø≥30cm cũng đạt cao nhất ở công thức mật độ thấp nhất. Vì thế, tỉa thưa là biện pháp kỹ thuật nhằm chuyển hóa rừng trồng gỗ nhỏ thành rừng cung cấp gỗ lớn-gỗ xẻ sớm đáp ứng nhu cầu của sản xuất hiện nay.

Xem tóm tắt | Tải về

Công nghệ viễn thám và sử dụng ảnh vệ tinh có độ phân giải cao tỏ ra có nhiều ưu điểm và triển vọng rất lớn trong điều tra rừng, nhất là trong việc xây dựng bản đồ kiểm kê phục vụ theo dõi diễn biến diện tích các trạng thái và chất lượng rừng ở nước ta. Sử dụng ảnh vệ tinh SPOT 5, mô hình số hóa độ cao ASTER (DEM), các bản đồ và tài liệu phù trợ, kết hợp với phương pháp điều tra rừng truyền thống, nghiên cứu này đã xác định được ranh giới lưu vực, xây dựng các khóa giải đoán ảnh về trạng thái và trữ lượng rừng trong lưu vực bằng cách thiết lập phương trình tương quan giữa các giá trị kênh phổ theo chỉ số thực vật khác biệt chuẩn hóa (NDVI) với trữ lượng của từng trạng thái rừng, thành lập được bản đồ kiểm kê rừng, bản đồ trạng thái rừng cho lưu vực nghiên cứu với độ chính xác 82% và đề xuất được quy trình thành lập bản đồ kiểm kê rừng từ ảnh vệ tinh có độ phân giải cao.

Xem tóm tắt | Tải về

Bài báo tóm tắt kết quả nghiên cứu về đặc điểm cấu trúc và quy luận biến động bề rộng vòng năm của Cẩm lai vú tại tỉnh Đăk Lăk. Số liệu giải tích được thực hiện trên 6 cây mẫu. Phân tích quan hệ giữa bề rộng vòng năm Cẩm lai vú với các yếu tố khí hậu và cường độ hoạt động mặt trời, làm cơ sở cho việc phân vùng trồng thích hợp cho Cẩm lai vú. Bề rộng vòng năm Cẩm lai vú dao động mạnh mẽ theo thời gian, giá trị tương đối của bề rộng vòng năm dao động từ 71% đến 127%. Hầu hết các chỉ tiêu khí hậu đều có ảnh hưởng đến sinh trưởng của Cẩm lai vú, ảnh hưởng mạnh nhất là chỉ số ẩm. Cường độ hoạt động mặt trời có liên hệ tương đối chặt với chỉ số tương đối H3/11 với hệ số tương quan r = 0.42. Dựa trên những kết quả đã đạt được, các tác giả đã phân cấp vùng trồng thích hợp của Cẩm lai vú theo ba nhân tố: địa hình, lượng mưa và chỉ số ẩm.

Xem tóm tắt | Tải về

Kết quả nghiên cứu quan hệ giữa năng suất quả (Y) với các chỉ tiêu sinh trưởng của giống Sở chè ở Nghệ An, Sở cam ở Quảng Ninh cho thấy có sự tồn tại mối quan hệ theo dạng phương trình hồi quy tuyến tính. Tuy nhiên, trong số các chỉ tiêu sinh trưởng đưa vào xây dựng mô hình, chỉ có đường kính tán lá (Dt) tồn tại mối quan hệ với năng suất quả. Phương trình hồi quy mô phỏng mối quan hệ năng suất quả với sinh trưởng đường kính tán lá giống Sở chè có dạng Y = -1,243 +1,367.Dt (R =0,784) và của giống Sở cam có dạng Y = -3,650 + 3,940.Dt (R = 0,725). Kết quả kiểm tra sự thuần nhất hai phương trình nêu trên theo tiêu chuẩn T với mức ý nghĩa 0,01 cho thấy, không thể gộp hai phương trình nêu trên để xây dựng phương trình chung (vì /t/ tính toán = 3,50 > tα/2 = 2,92). Do phương trình được xây dựng dựa trên số liệu thu thập ở rừng trồng Sở thuần loài và ở giai đoạn từ 12 đến tuổi 40, có sinh trưởng đường kính tán lá dao động trong khoảng 2,5-10m. Vì vậy, khi sử dụng phương trình nêu trên để dự báo năng suất quả sở thông qua đường kính tán lá chỉ nên áp dụng đối với rừng trồng Sở chè và Sở cam ở giai đoạn tuổi này.

Xem tóm tắt | Tải về

Kết quả nghiên cứu cho thấy thành phần loài cây gỗ tham gia vào công thức tổ thành ở các trạng thái rừng từ 5 – 7 loài, có tổng trị số IV% biến động trong khoảng từ 59,8 – 77,4%. Tổ thành theo nhóm gỗ ở trạng thái IIA tập trung chủ yếu ở nhóm gỗ V – VII, trạng thái rừng IIIA2 nhóm gỗ I, II, III chiếm 36,2%. Phân bố cây trên mặt đất rừng có hai dạng là phân bố đều và ngẫu nhiên ở xã hợp IIA-1. Mô phỏng phân bố NL/D, N/D theo hàm Weibull có dạng phân bố giảm, phân bố N/H theo hàm Weibull có một đỉnh lệch trái. Trạng thái rừng IIA áp dụng các biện pháp khoanh nuôi bảo vệ, có thể kết hợp trồng bổ sung một số loài cây đặc sản dưới tán rừng. Trạng thái rừng IIIA2 điều tiết tổ thành tầng cây cao theo hướng tăng sản lượng gỗ có giá trị kinh tế, tỉa thưa và khai thác trung gian những loài cây không đáp ứng nhu cầu kinh tế, phòng hộ, tận dụng sản phẩm gỗ xây dựng, nguyên liệu giấy sợi như chẹo tía, bứa…

Xem tóm tắt | Tải về

Mặc dù phân quyền được định nghĩa bởi nhiều học giả, nhưng hầu hết các định nghĩa đều đề cập đến việc trao quyền lực và quyền lợi từ chính quyền trung ương đến các cơ quan ở cấp thấp hơn. Trong bối cảnh của quản lý tài nguyên thiên nhiên, phân quyền chủ yếu diễn ra dưới 2 hình thức: phân quyền dân chủ và phân quyền hành chính. Phân quyền và quyền sở hữu trong quản lý tài nguyên thiên nhiên được các học giả trên thế giới xem xét ở nhiều khía cạnh khác nhau như các bên liên quan, quyền và trách nhiệm giải trình, cũng như vai trò, động cơ và năng lực của các bên liên quan. Bài viết này đề xuất khung khái niệm về sự phân quyền trong quản lý rừng ở Việt Nam thông qua sự kết hợp và điều chỉnh từ khung khái niệm của các học giả trên thế giới. Khung khái niệm này xem chính sách GĐGR là điểm “đi vào” (entry point) và sự thay đổi quyền sở hữu đối rừng là sự chuyển giao quyền sử dụng rừng từ Nhà nước cho nhóm sử dụng rừng (chủ rừng). Dựa vào khung khái niệm này, trước hết phải xác định các bên liên quan tham gia vào tiến trình GĐGR, cũng như phân tích vai trò, động cơ và năng lực của họ. Tiếp đến là nghiên cứu các bên liên quan thực hiện các quyền (“tập hợp các quyền”) của họ như thế nào, bao gồm cả quyền chính thức và quyền không chính thức. Cuối cùng là phân tích các nguyên nhân dẫn đến “khoảng cách/bất cập” giữa quyền chính thức và quyền không chính thức.

Xem tóm tắt | Tải về

Vườn quốc gia (VQG) Bạch Mã là một trong hai địa điểm được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chọn làm nơi thí điểm cơ chế chia sẻ lợi ích, đây là một tiến trình hứa hẹn nhận được sự tham gia và hỗ trợ mạnh mẽ hơn từ cộng đồng địa phương trong quản lý và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên. Mục đích chính của nghiên cứu này là đánh giá thực trạng và xác định rõ các nguy cơ có thể xảy ra trong quá trình thực hiện cơ chế chia sẻ lợi ích lâm sản ngoài gỗ (mây nước), đồng thời đề xuất giải pháp nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến tài nguyên thiên nhiên. Kết quả nghiên cứu cho thấy phân bố loài mây nước có liên quan đến trạng thái cấu trúc của cây gỗ, cự ly so với nơi cư trú và địa hình. Những khu vực có mây nước phân bố chủ yếu được xác định là những địa điểm cho phép chia sẻ lợi ích bao gồm rừng phục hồi/ nghèo và rừng cây bụi. Sản lượng mây cho phép khai thác được xác định dựa vào lượng tăng trưởng bình quân chung theo phương pháp có sự tham gia kết hợp tri thức bản địa của người dân địa phương về nhận dạng hình thái mây trên thực địa. Kết quả cũng xác định được ba nguy cơ có thể xảy ra, đó là lợi dụng để khai thác quá mức loài mây, lợi dụng để khai thác gỗ bất hợp pháp, và lợi dụng để săn bắt, đặt bẫy các động vật hoang dã.

Xem tóm tắt | Tải về

Bài báo này giới thiệu kết quả nghiên cứu về hiệu quả kinh doanh rừng trồng Keo lai ở Ban quản lý rừng Xuân Lộc tỉnh Đồng Nai. Mục tiêu nghiên cứu là phân tích so sánh hiệu quả kinh doanh rừng trồng Keo lai theo những chu kỳ khai thác khác nhau làm cơ sở xác định chu kỳ khai thác tối ưu về kinh tế. Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, tác giả đã áp dụng phương pháp phân tích tài chính trong trồng rừng. Những chỉ tiêu phân tích tài chính bao gồm hiện giá thuần, tỷ lệ lợi ích/chi phí và suất nội hoàn. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tuổi thành thục số lượng gỗ sản phẩm của rừng trồng Keo lai ở BQLR Xuân Lộc tỉnh Đồng Nai là 6 năm, còn tuổi thành thục tài chính là 7 năm. Tổng lợi nhuận ròng lớn nhất nhận được tại tuổi 7, còn lợi nhuận ròng bình quân năm lớn nhất xuất hiện tại tuổi 6. Tỷ lệ lợi ích/chi phí lớn nhất nhận được tại tuổi 7, còn tỷ suất nội hoàn cao nhất xuất hiện tại tuổi 6. Tuổi khai thác tối ưu về kinh tế đối với rừng trồng Keo lai ở BQLR Xuân Lộc tỉnh Đồng Nai là 6 năm.

Xem tóm tắt | Tải về