Kết quả nghiên cứu sử dụng hiệu quả gỗ Đước để sản xuất đồ mộc, than hoạt tính

Lê Thanh Chiến

Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam

TÓM TẮT

Gỗ Đước (Rhizophora apiculaca) là loại gỗ nặng, màu nâu nhạt đến nâu đỏ, gỗ có kết cấu chặt chẽ, mịn, ít xoắn thớ và chéo thớ. Gỗ có nhược điểm là dễ bị nứt đầu và nứt mặt khi độ ẩm môi trường thay đổi. Hiện nay, việc sử dụng gỗ Đước không hiệu quả, 70% tổng sản lượng khai thác dùng để sản xuất than nhiên liệu, 30% còn lại được sử dụng làm vật liệu xây dựng. Việc nghiên cứu sử dụng gỗ Đước để sản xuất đồ mộc, than hoạt tính là cần thiết để phát triển bền vững rừng ngập mặn.

Kết quả nghiên cứu cho thấy gỗ Đướclàm nguyên liệugỗ xẻ phải có đường kính D_1,3>14cm (tương đương 15-16 năm tuổi); phương pháp xẻ suốt không bao tâm là hiệu quả nhất; để hạn chế nứt đầu và nứt mặt ván xẻ trong quá trình xẻ và sấy cần xử lý bằng phương pháp ngâm gỗ tròn trong nước thường 10-15 ngày trước khi xẻ; ngâm ván trong dung dịch hóa chất nồng độ 8% trong 3 ngày trước khi sấy; ván xẻ gỗ Đước dày 20, 30mm được sấy theo phương pháp sấy 2 giai đoạn, độ ẩm ban đầu của gỗ 45 – 48%, nhiệt độ sấy (40-60⁰C), thời gian sấy 260 giờ;than gỗ Đước được hoạt hóa ở nhiệt độ hoạt hóa 900⁰C, lưu lượng hơi nước 10m³/ giờ, thời gian hoạt hóa 6 giờ. Than hoạt tính có khả năng lọc hơi khí tốt.

Từ khóa: Gỗ Đước, Hoạt hóa than

ĐẶT VẤN ĐỀ

Cây Đước (Rhizophora apiculata) là một trong các loài cây trồng rừng chính trên đất ngập mặn. Ở Việt Nam, diện tích rừng Đước có hơn 80.000ha chiếm 82,6% còn lại 16.876 ha chỉ chiếm 17,4% là Trang (Kandelia candel), Bần chua (Sonneratia caseolaris) và một số loài cây ngập mặn khác (Phạm Ngọc Thanh, 1987). Cây Đước có đặc điểm hình thái: thân tròn và thẳng, ít u bướu bạnh vè, chiều cao có thể đạt tới 35m (Ngô Đình Quế, 2000). Gỗ Đước có mùi thơm, khi mới cưa xẻ màu nâu nhạt, sau đó chuyển màu nâu đỏ, gỗ Đước thuộc loại gỗ nặng có khối lượng thể tích lớn (840-890kg/m³), gỗ cứng có kết cấu chặt chẽ, mịn, it xoắn thớ và chéo thớ. Than gỗ Đước sản xuất theo phương pháp nhiệt phân hiện nay có nhiệt lượng cao 28000kj/kg, hàm lượng Cacbon chiếm khoảng 70%. (Lê Đăng Duy, 2001).

Sản lượng gỗ Đước khai thác hàng năm khoảng vài trăm nghìn mét khối, chỉ tính riêng ở tỉnh Cà Mau có diện tích gần 70.000ha, sản lượng gỗ Đước (khai thác, cải tạo, tỉa thưa) khoảng 100.000³/năm (Bùi Duy Ngọc, 2007). Hiện nay, 70% tổng sản lượng khai thác dùng để sản xuất than nhiên liệu, 30% còn lại được sử dụng làm vật liệu xây dựng: kèo nhà, tay đòn, cột chống, ván xẻ,… Giá trị sử dụng gỗ Đước thấp do chưa được sử dụng làm nguyên liệu sản xuất đồ mộc bởi ván xẻ gỗ Đước có một số nhược điểm: dễ bị nứt đầu, dễ cong vênh, biến dạng và nứt mặt khi độ ẩm môi trường thay đổi (Lê Thu Hiền cùng các cộng sự, 2010). Phòng Nghiên cứu Chế biến Lâm sản đã tiến hành nghiên cứu một số giải pháp công nghệ hạn chế nhược điểm gỗ Đước để sản xuất đồ mộc và tạo than hoạt tính nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng gỗ Đước.