Hà chu Chử

Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam

Mặc dầu ngày nay công nghiệp tổng hợp chất thơm phát triển mạnh đến mức nhiều người cho rằng các loại tinh dầu thiên nhiên không còn được sử dụng nữa nhưng trong thực tế điều đó đã không xảy ra, ngược lại xu hướng dùng chất thơm thiên nhiên lại tăng lên trong nhiều lĩnh vực, chủ yếu là công nghiệp nước hoa, xà phòng thơm; công nghiệp thực phẩm (đồ uống, kẹo bánh,thuốc lá …) và công nghiệp dược phẩm.

Loại tinh dầu và chất lượng của sản phẩm tinh dầu quyết định lĩnh vực sử dụng ở cộng đồng châu Âu. Tinh dầu thiên nhiên và dầu – nhựa (oleoresin) là nguyên liệu cơ bản của công nghiệp mỹ phẩm và thực phẩm. Trong công nghiệp dược tinh dầu thiên nhiên là phụ gia làm át mùi thuốc trong dược phẩm hoặc cho thuốc có vị dễ chịu hơn. Bảng dưới đây cho thấy các loại tinh dầu và dầu – nhựa thiên nhiên được dùng phổ biến ở châu Âu .

Ngành công nghiệp	Loại tinh dầu và dầu-nhựa
Công nghiệp thực phẩm	Chanh, cam, các loại gia vị, vanilin, tinh dầu một số loại hoa, gừng, quế …
Công nghiệp mỹ phẩm	Chanh, cam, bạc hà, trầm hương, bạch đàn, tràm, hương bài, các loài hoa,…
Công nghiệp dược phẩm	Chanh, cam, bạc hà, sả ,v.v.

Chất lượng và tiêu chuẩn tinh dầu nhập vào châu Âu

Tiêu chuẩn chất lượng có sự khác nhau, tuỳ thuộc vào lĩnh vực sử dụng .

Tinh dầu và dầu-nhựa dùng trong công nghiệp mỹ phẩm được qui định trên cơ sở các chỉ tiêu về các yếu tố sau :

· Mùi hương .

· Các tính chất vật lý

· Thành phần hoá học .

· Độ thuần khiết .

· Không có sự pha trộn

Những chỉ tiêu cụ thể, trong thị trương châu Âu, có thể căn cứ vào tiêu chuẩn quốc gia của các nước thành viên cộng đồng Châu Âu và tiêu chuẩn quốc tế:

CEN (European Committee for standardisation) Uỷ ban Tiêu chuẩn hoá Châu Âu là một liên hiệp của các tổ chức tiêu chuẩn hoá quốc gia của 18 nước thuộc cộng đồng Châu Âu và Hiệp hội Thương mại Tự do Châu Âu. Nhiệm vụ chính của CEN là xây dựng tiêu chuẩn Châu Âu.

ISO (International Organisation for Standardisation) là Hiệp hội toàn Thế giới, bao gồm các tổ chức tiêu chuẩn hoá của 120 quốc gia. ISO làm tiêu chuẩn cho tất cả các lĩnh vực, trừ tiêu chuẩn điện và điện tử .

Tinh dầu và dầu-nhựa dùng trong công nghiệp thực phẩm

Những sản phẩm dùng trong công nghiệp thực phẩm phải đáp ứng nhiều quy định chặt chẽ:

· Tinh dầu và dầu-nhựa không được lẫn bất kì chất gây độc nào.

· Những phương pháp được dùng để điều chế chất thơm và chất mầu thực phẩm từ tinh dầu hoặc dầu nhựa phải được qui định chặt chẽ .

Chỉ thị về vệ sinh thực phẩm của EU (93/43/EC), có hiệu lực từ 1 tháng 1 năm 1996, qui định rằng “Tất cả các công ty thực phẩm phải xác định rõ những khía cạnh hoạt động có liên quan tới an toàn thực phẩm và phải đảm bảo rằng các thủ tục cần thiết cho an toàn thực phẩm đã được thiết lập, áp dụng, duy trì và đã được xác nhận đúng với tiêu chuẩn HACCP. Đó là “Điểm khống chế tới hạn mức độ phân tích nguy hiểm” (Hazard Analysis Critical Control Point), một loại tiêu chuẩn đặc biệt qui định cho thực phẩm gồm một loạt chỉ tiêu phân tích về hoá học, sinh học, vật lí, hoá lí, vi trùng học, đảm bảo cho sự an toàn sử dụng thực phẩm. Những sản phẩm được nhập vào châu Âu từ những nước đang phát triển và ở xa phải trải qua quá trình vận chuyển, bảo quản …là đối tượng được kiểm tra ngặt nghèo về HACCP.

Tinh dầu và dầu-nhựa dùng trong công nghiệp dược .

Những sản phẩm được nhập vào châu Âu dưới dạng nguyên liệu thì không có tiêu chuẩn riêng, ngoài những qui định thông thường về chất lượng nguyên liệu, như trong tài liệu thông dụng “Pharmaceutical materials and pharmaceutical products and medicinal herbs” (Dược liệu, dược phẩm và cây cỏ làm thuốc)

Việc dán nhãn, đóng gói cũng phải đảm bảo những qui định tiêu chuẩn:

· Thùng chứa phải đúng lượng qui định .

· Thùng chứa phải có không gian đủ thoáng giữa bề mặt chất lỏng và đỉnh của thùng .

· Nhãn phải có đủ thông tin về sản phẩm được chứa trong thùng: nguồn gốc, trọng lượng có vỏ và không vỏ, thời điểm đóng gói và thời hạn sử dụng, những điều cần chú ý khi vận chuyển và bảo quản v.v…

Về qui chuẩn cho bao bì, dán nhãn trong ISO đã ghi rõ, tuy nhiên vật liệu làm bao bì có thể được chọn theo sự thoả thuận giữa bên mua và bên bán .

Tình hình nhập khẩu tinh dầu và dâu-nhựa vào thị trường EU

Tình hình nhập khẩu tinh dầu và dầu –nhựa vào thị trường EU có thể tóm tắt trong biểu dưới đây. (Trong biểu khối lượng tính bằng tấn, giá trị tính bằng nghìn euro)

1995	1996	1997
Khối lượng	Giá trị	Khối lượng	Giá trị	Khối lượng	Giá trị
Tổng	46.747	431,705	48.294	474.657	57.128	532.030
Ngoài EU	31.788	283.536	32,589	291.661	40.313	331.918
Đang PT	21.293	159.927	22.437	157.703	29.815	185.069
Việt Nam	700	4375	687	4.100	736	4.705

Nguồn tài liệu : Centre for the promotion of imports from developing countries

Tinh dầu và dầu nhựa thiên nhiên vẫn là những sản phẩm có giá trị trên thị trường thế giới, đặc biệt là EU. Hàng năm EU tiêu thụ 60 ngàn tấn tinh dầu và dầu nhựa. Những nước cung cấp hàng đầu cho EU trong lĩnh vực này là Bra-xin, Mỹ và Trung Quốc. Những nước đang phát triển, hầu hết là những nước nhiệt đới, có tiềm năng lớn về tinh dầu và nhựa thiên nhiên lại xuất được ít sang EU, Việt Nam là 1 trong số các nước đó. Nguyên nhân chủ yếu có thể thấy là thiếu chính sách đầu tư phát triển sản xuất và trình độ tinh chế còn thấp.

Tài liệu tham khảo

1. Essential oils and oboresins-Profound advisers and development January 1996.

2. Dirersite biologique et valorisation des plantes medicinales. Actes Editions 1996.

3. An Overview of the NTFP sub-sector in Vietnam Hanoi-June 2002.

Summary

Essential oils and oleoresins, aromatic oily liquids or soiled mixture materials, are non timber forest products. They are used in different industries depending on the kind of oils and the quality. Some informations on the consumption of these products in the European Community are given in this paper.