Khả năng sinh trưởng của keo lai và bạch đàn Uro trên đất thoái hóa ở Pleiku

Nguyễn Huy Sơn

Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam

TÓM TẮT

Cao nguyên Pleiku có khoảng 378.600ha đất bazan, phần lớn đã bị thoái hoá ở các mức độ khác nhau. Hơn nữa, do đặc điểm khí hậu khắc nghiệt có tới 6 tháng mùa khô, tầng canh tác từ 0-20cm có độ ẩm nằm dưới ngưỡng độ ẩm cây héo (<25%) và có tới 4 tháng lớp đất từ 0-10 cm nằm dưới ngưỡng độ hút ẩm không khí cực đại(HY_max<17%), đây là độ ẩm rất nguy hiểm cho cây trồng. Tỷ trọng và dung trọng của đất đều rất cao với các trị số tương ứng là 2,68 và 1,02, độ xốp thấp khoảng 61,68%. Môi trường đất ở tầng canh tác khá chua (pH<4,5), hàm lượng mùn, đạm và lân tổng số khá cao, nhưng hàm lượng các chất dễ tiêu trong đất thấp ở dưới mức trung bình. Do đặc điểm của đất bazan thoái hoá như vậy, tỷ lệ sống của cả Keo lai và Bạch đàn uro trồng thâm canh sau 6 năm cũng chỉ còn từ 75-80%. Khả năng sinh trưởng rất kém, đường kính trung bình đạt từ 9,91-10,59cm, chiều cao trung bình đạt từ 11,35-11,72m. Hệ số biến động về đường kính rất lớn. Trữ lượng gỗ cây đứng của rừng sau 6 năm chỉ đạt từ 60-64m³/ha, bình quân đạt từ 10-11m³/ha/năm.

Từ khóa: Keo lai, Bạch đàn uro, đất bazan thoái hoá

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Tây Nguyên có tổng diện tích tự nhiên hơn 5,6 triệu ha, trong đó diện tích đất đỏ bazan có khoảng 1.318.107ha, chiếm 23,7%, đây là loại đất có độ phì tự nhiên cao (Trần An Phong, 1995). Tuy nhiên, do quá trình khai thác sử dụng rừng của nhiều năm trước đây không hợp lý, nhiều diện tích rừng tự nhiên đã bị suy thoái và trở thành đất trống đồi trọc. Tiếp theo là do quá trình sử dụng đất không hợp lý, dưới tác động của các yếu tố tự nhiên, phần lớn diện tích đất này đã dần dần trở nên thoái hoá ở các mức độ khác nhau. Đặc biệt, ở cao nguyên Pleiku có khoảng 378.600ha (Lê Sáu và Phạm Đức Lân, 1996), với độ cao trung bình từ 600-800m so với mực nước biển, lượng mưa hàng năm khá lớn, trung bình từ 2100-2400 mm, tập trung vào 5-6 tháng mùa mưa, mùa khô thì khắc nghiệt kéo dài từ 6-7 tháng cùng với sự hoạt động của lửa rừng làm mất đi lớp thảm thực vật che phủ mặt đất, nên quá trình xói mòn và rửa trôi đất xảy ra khá mạnh đã làm cho đất ngày càng bị thoái hoá nghiêm trọng.

Trên cơ sở đặc điểm đất đã được xác định, một số biện pháp kỹ thuật trồng rừng thâm canh trên đất Bazan thoái hoá ở Pleiku đã được áp dụng cho 2 loài: Keo lai (Acacia hybrids) và Bạch đàn uro (E. urophylla), sau 6 năm trồng khả năng sinh trưởng cũng như năng suất của 2 loài cây này đã phản ánh khá rõ những hạn chế của đất bazan thoái hoá. Kết quả nghiên cứu này sẽ góp phần làm cơ sở khoa học để đề xuất các giải pháp khắc phục những hạn chế và nâng cao hiệu quả sử dụng đất ở Tây Nguyên nói chung và Pleiku nói riêng.

(Kỷ yếu Hội nghị Khoa học Công nghệ Lâm nghiệp với phát triển rừng bền vững và biến đổi khí hậu, trang 225-231)