Hội thảo Quốc gia Đánh giá mức độ chuẩn bị sẵn sàng thực hiện REDD+ ở Việt Nam

Biến đổi khí hậu (BĐKH) ngày càng biểu hiện rõ nét và gây tác động nặng nề đến nhiều quốc gia trên thế giới. Từ năm 2005 đến nay, qua nhiều cuộc họp Hội nghị các nước thành viên Công ước khung của Liên Hợp Quốc về BĐKH, sáng kiến REDD+ được hình thành và trở thành một trong những giải pháp quan trọng ứng phó với BĐKH toàn cầu. Đây là một sáng kiến quốc tế mới về “giảm phát thải khí nhà kính thông qua nỗ lực hạn chế mất rừng, suy thoái rừng, quản lý rừng bền vững, bảo tồn và nâng cao trữ lượng các-bon rừng” thực hiện tại các nước đang phát triển, thông qua sự hỗ trợ tài chính và kỹ thuật của cộng đồng quốc tế. Không giống như những sáng kiến khác, REDD+ trong ngành lâm nghiệp là cơ chế thực hiện chi trả dựa trên kết quả đo đếm lượng phát thải khí nhà kính giảm được so với trước khi thực hiện REDD+.

Là một trong những nước chịu tác động nặng nề của BĐKH, Việt Nam đã quan tâm đến sáng kiến REDD+ từ rất sớm. Để chuẩn bị cho việc thực hiện REDD+, từ tháng 9 năm 2009, Việt Nam đã thành lập mạng lưới REDD+ quốc gia, tháng 01/2011 thành lập Ban chỉ đạo quốc gia về REDD+ và Văn phòng REDD+ Việt Nam. Tại Quyết định số 799/QĐ-TTg ngày 27/06/2012, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chương trình Hành động Quốc gia về REDD+. Với sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, đến nay cả nước đã có 7 tỉnh ban hành Kế hoạch hành động REDD+ cấp tỉnh là Điện Biên, Lâm Đồng, Quảng Bình, Cà Mau, Thanh Hóa, Lào Cai và Hà Tĩnh. Dự kiến hết năm nay, số tỉnh công bố kế hoạch hành động REDD+ sẽ lên đến 16 tỉnh.

REDD+ là sáng kiến quốc tế mới và có tính kỹ thuật cao. Để thực hiện REDD+ thành công, cần tiếp cận REDD+ theo từng giai đoạn: giai đoạn sẵn sàng; giai đoạn thí điểm/thực thi; giai đoạn chi trả dựa trên kết quả. Hiện nay, Việt Nam đang ở cuối giai đoạn thí điểm/thực thi. Tính đến hết năm 2015, Việt Nam đã có 44 dự án liên quan đến REDD+ đã và đang được triển khai, với tổng số vốn cam kết hơn 84 triệu USD. Hầu hết các dự án đều có mục tiêu hỗ trợ việc chuẩn bị sẵn sàng thực hiện REDD+ ở Việt Nam.

Ngày 30/06/2016 tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã tổ chức Hội thảo quốc gia Đánh giá mức độ chuẩn bị sẵn sàng thực hiện REDD+ ở Việt Nam.

Hội thảo có sự tham dự của các thành viên Ban chỉ đạo quốc gia về REDD+, đại diện Văn phòng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Ủy ban Dân tộc, Ngân hàng Thế giới, Đại sứ quán Na Uy, các tổ chức phi chính phủ trong nước và quốc tế, các tỉnh tham gia thực hiện REDD+ và các chương trình, dự án về REDD+ ở Việt Nam.

Mục tiêu Hội thảo là góp ý cho Báo cáo Đánh giá mức độ chuẩn bị sẵn sàng thực hiện REDD+ ở Việt Nam (Báo cáo R-Package). Báo cáo là một bản đánh giá toàn diện về mức độ sẵn sàng cho việc thực hiện REDD+ ở Việt Nam, bao gồm 4 hợp phần:

(1) Tổ chức và tham vấn chuẩn bị sẵn sàng thực hiện REDD+;

(2) Chuẩn bị xây dựng chiến lược REDD+;

(3) Mức phát thải tham chiếu;

(4) Hệ thống theo dõi rừng và an toànn.

Báo cáo R – Package được trình bày trên cơ sở làm rõ 34 tiêu chí và 58 câu hỏi theo khung do Quỹ Đối tác Cac-bon trong Lâm nghiệp (FCPF) đưa ra. Báo cáo R – Package cũng chỉ ra những bài học kinh nghiệm, đánh giá những thiếu sót còn tồn tại, xác định các hoạt động tiếp theo cần thực hiện để chuyển sang giai đoạn thực thi REDD+.

Để xây dựng Báo cáo R-Package, các chuyên gia của dự án “Hỗ trợ chuẩn bị sẵn sàng thực hiện REDD+ ở Việt Nam” đã phối hợp với Văn phòng REDD+ Việt Nam, các cơ quan, đơn vị liên quan ở trung ương và địa phương thu thập tài liệu để tổng hợp và phân tích thông tin. Từ cuối tháng 12/2015 tới nay, Dự án “Hỗ trợ chuẩn bị sẵn sàng thực hiện REDD+ ở Việt Nam” đã lựa chọn một số tỉnh thực hiện REDD+ theo từng vùng trên cả nước thực hiện tham vấn cộng đồng người dân địa phương, đồng bào dân tộc thiểu số để đánh giá mức độ sẵn sàng thực hiện REDD+ như Bắc Kạn (đại diện cho khu vực Đông Bắc Bộ), Lâm Đồng (khu vực Tây Nguyên), Quảng Bình (khu vực Bắc Trung Bộ), Cà Mau (khu vực Tây Nam Bộ). Bên cạnh đó, dự án cũng tổ chức tham vấn các chuyên gia kỹ thuật về REDD+ thuộc từ mạng lưới REDD+ Việt Nam, các tiểu nhóm kỹ thuật, các chương trình và dự án về REDD+, các tổ chức phi chính phủ trong nước và quốc tế; các thành viên Ban chỉ đạo quốc gia về REDD+, các cơ quan, ban ngành liên quan….

Việc xây dựng Báo cáo R-Package có ý nghĩa quan trọng, bởi báo cáo R-Package đánh dấu sự kết thúc của giai đoạn sẵn sàng, để chuyển sang giai đoạn thực hiện REDD+. R-Package là một trong những điều kiện để các nước thành viên của FCPF xem xét, lựa chọn các nước được hay không được tham gia vào Quỹ Các-bon, tiến tới thực hiện REDD+ và chi trả dựa vào kết quả. Việc xây dựng Báo cáo R-Package là cơ hội để các nước thể hiện cam kết thực hiện REDD+, thể hiện sự minh bạch trong quá trình chuẩn bị sẵn sàng cho REDD+, đảm bảo với các bên liên quan trong nước và quốc tế là những rủi ro về mặt môi trường và xã hội đã và đang được giải quyết. Báo cáo R-Package cũng là cơ hội để các nước có được sự thừa nhận của quốc tế đối với những hoạt động REDD+ ban đầu, qua đó nhận được phản hồi và hướng dẫn kỹ thuật, thu hút thêm những nguồn tài chính quốc tế mới trong các hoạt động bảo vệ, phát triển rừng.

Sau Hội thảo này, các ý kiến tham luận, phản biện sẽ được tập hợp để Dự án “Hỗ trợ chuẩn bị sẵn sàng thực hiện REDD+ ở Việt Nam” hoàn chỉnh báo cáo R-Package. Dự kiến Việt Nam sẽ gửi báo cáo R-Package tới Quỹ đối tác các-bon trong lâm nghiệp (FCPF) vào tháng 07/2016 và thuyết trình bảo vệ báo cáo tại Cuộc họp các nước thành viên lần thứ 22 của FCPF vào tháng 09/2016.

Về Dự án “Hỗ trợ chuẩn bị sẵn sàng thực hiện REDD+ ở Việt Nam”

Dự án “Hỗ trợ chuẩn bị sẵn sàng thực hiện REDD+ ở Việt Nam” do FCPF tài trợ, ủy thác qua Ngân hàng Thế giới với số vốn tài trợ 3,8 triệu USD, thực hiện từ tháng 01/2013 đến tháng 11/2016 tại 3 tỉnh thí điểm Quảng Bình, Quảng Trị và Đắk Nông.

Về Quỹ Đối tác Các-bon trong lâm nghiệp (FCPF)

FCPF là đối tác toàn cầu của các chính phủ, các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội dân sự và người dân bản địa nhằm mục đích hỗ trợ các nước đang phát triển trong việc “Giảm phát thải khí nhà kính do mất rừng và suy thoái rừng, quản lý rừng bền vững, bảo tồn và nâng cao trữ lượng các-bon rừng” (REDD+).