Công nghệ nhân giống lâm nghiệp cải tiến – Báo Nông nghiệp Việt Nam

Việc áp dụng phương pháp nhân giống bằng giâm hom, nhân mô là bước ngoặt của ngành SX giống lâm nghiệp…

Nhà giâm hom và nhà lưới huấn luyện cây giống cải tiến ứng dụng công nghệ che sáng di động và tưới phun tự động là công nghệ đột phá của ngành giống lâm nghiệp

Trước đòi hỏi của thị trường, nhu cầu giống cây chất lượng cao để trồng rừng nguyên liệu và rừng phòng hộ ngày càng tăng, trong khi nguồn hạt giống cây rừng tự nhiên cạn kiệt và hạn chế của phương pháp nhân giống hữu tính, việc áp dụng phương pháp nhân giống bằng giâm hom, nhân mô là bước ngoặt của ngành SX giống lâm nghiệp.

Hạn chế của công nghệ cũ.

Phương pháp giâm hom đã được áp dụng khá rộng rãi ở trong nước gồm cả trang trại, hộ gia đình, song mới chỉ thành công và đạt hiệu quả khi nhân giống một số loài cây dễ ra rễ và mọc nhanh (keo, bạch đàn, thông). Phương pháp nhân mô tạo được nguồn giống chất lượng cao với số lượng rất lớn nhưng cần công nghệ cao nên giá thành đắt, nay mới chỉ áp dụng được cho một số loài cây bạch đàn, keo…

Với thiết bị nhà ươm hiện có trong nước và nhà kính nhập nội, không SX được trong mùa gió Lào và mùa lạnh kèm theo thiếu nắng kéo dài bởi mây mù, mưa, đặc biệt không giâm hom được cây bản địa khó ra rễ do không tạo được môi trường nuôi dưỡng phù hợp khi khí hậu, thời tiết khắc nghiệt và biến động.

Hiện các vườn ươm cây giống lâm nghiệp phổ biến ở quy mô nhỏ, công nghệ lạc hậu, trang thiết bị nghèo nàn, sử dụng giá thể chủ yếu là đất, các khâu SX thực hiện bằng thủ công. Một số ít cơ sở SX có máy nghiền sàng đất cỡ nhỏ song tính năng đơn giản, năng suất và chất lượng thấp. Chỉ riêng khâu tưới nước được bán cơ giới hóa bằng máy bơm, tưới bằng ống cao su cầm tay, mặc dù chi phí đầu tư nhỏ song chất lượng tưới rất thấp, không đều, dễ gây úng nước và dập nát cây non, khó điều chỉnh chế độ tưới theo yêu cầu và tiêu tốn nhiều nước.

Bên cạnh đó, nhà giâm hom hiện có tồn tại rất nhiều nhược điểm khi chỉ có giàn che nắng cố định bằng tấm nhựa hoặc lưới che cây chuyên dụng có độ bền thấp đã gây nên thiếu sáng trầm trọng, không đủ sáng cho cây quang hợp ngay cả khi trời có nắng yếu. Hệ thống tưới nước có chất lượng rất thấp: Độ phun tơi sương mù không cao, không đều, tiêu tốn nhiều nước và điện năng, chỉ tưới phun tự động theo yêu cầu thời gian nhưng rất khó điều chỉnh chế độ tưới phun và sai số rất lớn, thường gây ra úng nước giá thể và nấm bệnh cho cây khi nắng nóng.

Công nghệ vườn ươm cải tiến

Thông qua đề tài, dự án cấp Bộ, TS Lê Xuân Phúc – Viện Nghiên cứu Công nghiệp rừng (Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam) đã tạo mới, hoàn thiện công nghệ che sáng di động, tưới phun tự động cho hệ thống nhà ươm trồng cây lâm nông nghiệp ở vùng nhiệt đới và 2 thiết bị nhà ươm cải tiến.

Theo đó, nhà giâm hom cây lâm nghiệp cải tiến và nhà lưới huấn luyện cây giống cải tiến có độ bền cao được thiết kế theo mô đun công nghiệp với hệ thống che sáng di động, hệ thống tưới phun tạo ẩm và các hệ thống phụ trợ điều tiết tiểu khí hậu môi trường nuôi dưỡng cây giống được điều khiển bán tự động hoặc tự động hoàn toàn, phù hợp với điều kiện SX lâm nghiệp Việt Nam.

Cụ thể, hệ thống che, điều tiết ánh sáng bằng lưới che cây chuyên dụng có độ bền trên 4 – 5 năm ở điều kiện gió Lào và giông bão mạnh, điều chỉnh được 4 mức che. Đóng mở 2 tầng lưới che phía trên luống cây và lưới che xung quanh theo yêu cầu mức ánh sáng trong môi trường nuôi dưỡng được tự động hoàn toàn bằng rơ le điều khiển và cảm biến ánh sáng mặt trời, bán tự động bằng ấn nút công tắc điện và quay bằng tay.

Tiếp đến, hệ thống luống ươm cây và vòm nilon che luống được cải tiến, đảm bảo rất thuận tiện trong sử dụng: Dễ tháo lắp khung vòm và xếp gọn khi đóng bầu, chăm sóc cây giống và vận chuyển cây, tăng độ bền của tấm phủ vòm che từ 4 – 5 lần, giảm 20 – 25% công lao động, không cần lật mở vòm che để xả khí nóng.

Bên cạnh đó, hệ thống phụ trợ điều tiết môi trường ươm cây bổ sung cho nhà giâm hom ở vùng khí hậu khắc nghiệt đảm bảo SX đạt hiệu quả cao để có cây giống trồng rừng ngay từ đầu mùa mưa như: Hệ thống phun sương làm mát không khí trong vùng gió Lào, giàn che nilon di động để che gió lạnh và sương muối ở vùng cao, bể chứa nước chìm và trạm bơm cải tiến tự điều tiết nhiệt độ nước, hệ thống hâm nóng nước tưới tự động theo yêu cầu khi rét đậm, rét hại…

Khi sử dụng nhà lưới huấn luyện cây giống cải tiến, TS Lê Xuân Phúc cho biết, không làm dập nát cây non như phương pháp tưới bán cơ giới trong SX, không cần phải di chuyển cây giống từ vườn có giàn che sang vườn không che nên tiết kiệm rất nhiều công lao động, không làm tổn thương cây non và có thể đảm bảo nuôi dưỡng được cây giống quanh năm trong cả mùa gió Lào, mùa lạnh, Nhà giâm hom cây lâm nghiệp cải tiến và nhà lưới huấn luyện cây giống cải tiến đã được ứng dụng vào SX ở Hà Nội, Hà Tĩnh, Nghệ An, Vĩnh Phúc và Tuyên Quang chứng minh tính ưu việt hơn hẳn các hệ thống nhà ươm công nghệ cũ trong nước và nhà kính nước ngoài. SX được cây giống của nhiều loài cây rừng kể cả cây bản địa quý hiếm khó ra rễ như bách xanh trong mùa trái vụ, đạt tỷ lệ ra rễ cao hơn rất nhiều trong SX và rất hiệu quả khi sử dụng nhân giống bằng mô. Hệ thống nhà ươm cải tiến này phù hợp với điều kiện khí hậu nhiệt đới gió mùa và điều kiện SX lâm nghiệp Việt Nam, đảm bảo độ bền cao, chi phí SX thấp, chế tạo lắp đặt được tại địa phương với vật tư, thiết bị thông dụng, dễ dàng sử dụng và bảo trì kỹ thuật.

+ Tổng kết cho thấy, so với các nhà giâm hom công nghệ cũ hiện có trong nước, khi sử dụng nhà giâm hom cây lâm nghiệp cải tiến đạt tỉ lệ hom ra rễ và đủ tiêu chuẩn xuất vườn cao hơn từ 10 – 15%, giảm thời gian một chu kỳ giâm hom từ 3 – 5 ngày, tăng công suất SX cây giống từ 2 – 3 lần, so với công nghệ cũ, tiết kiệm từ 50 – 70% nước tưới cho hệ thống phun sương tạo ẩm ở giai đoạn giâm hom và 20 – 25% nước tưới trong giai đoạn huấn luyện, đồng thời SX được cây giống quanh năm.

+ Với những ưu việt đó, công nghệ che sáng di động và tưới phun tự động cho hệ thống nhà ươm cây lâm nghiệp và nhà giâm hom cây lâm nghiệp cải tiến đã được Bộ NN-PTNT công nhận là tiến bộ kỹ thuật, công nghệ mới, đồng thời khuyến cáo áp dụng trong phạm vi cả nước.

NGUYÊN HUÂN

Nguồn: http://nongnghiep.vn/cong-nghe-nhan-giong-lam-nghiep-cai-tien-post183552.html