Kết quả điều tra thành phần loài sâu ăn lá keo, đặc điểm sinh học của loài sâu hại chính tại Quảng Trị

Lê Văn Bình, Đào Ngọc Quang

Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam

TÓM TẮT

Keo lá tràm, Keo lai và Keo tai tượng là loài cây nhập nội được chọn làm cây trồng chính ở Việt Nam nói chung và tỉnh Quảng Trị nói riêng. Loài cây này được chọn trồng rừng phổ biến như vậy vì chúng có thể sống, sinh trưởng và phát tốt. Hơn nữa, đây cũng là loài cây có giá trị kinh tế cao, có thị trường về nguyên liệu giấy và dăm xuất khẩu. Tuy nhiên hiện này các loài Keo lá tràm, Keo lai, Keo tai tượng đã và đang bị các loài sâu gây hại, theo kết quả điều tra của đề tài đã thu được 8 loài sâu hại là sâu 9 chấm, sâu kèn dài, sâu kèn nhỏ, câu cấu xanh lớn, câu cấu nhỏ, cánh cam, châu chấu voi và sâu hại lá trong số đó có 1 loài sâu 9 chấm Phalera grotei gây hại chính cho Keo lá tràm tại huyện Vĩnh Linh tỉnh Quảng Trị.

Vòng đời của loài sâu 9 chấm Phalera grotei có 4 giai đoạn: Sâu trưởng thành, trứng, sâu non và nhộng. Sâu trưởng thành cái dài từ 48 đến 60mm, con đực dài từ 41 đến 53mm, râu đầu hình sợi chỉ, mắt kép màu đen xám, đỉnh đầu có đám lông hơi nhô lên màu nâu, phía trên mắt có 4 cục nhô lên màu trắng, bụng dưới sâu trưởng thành có màu nâu trắng, toàn thân có màu nâu xám. Sâu non có 6 tuổi, tuổi 1 đến tuổi 3 màu xanh nhạt, tuổi 4 đến tuổi 5 màu trắng, tuổi 6 màu xám xanh. Nhộng (Pupa) màu cánh gián sẫm.

Từ khóa: Keo lá tràm, Sâu 9 chấm (Phalera grotei)

ĐẶT VẤN ĐỀ

Keo là đối tượng cây trồng chủ lực ở nhiều nước trên thế giới. Tuy nhiên, trong quá trình gây trồng, Keo bị rất nhiều loài côn trùng gây hại các phần của cây. Vấn đề nghiên cứu các loài sâu hại cây Keo ở các nước trên thế giới rất được quan tâm chú trọng. Vì không những chúng ảnh hưởng đến nguồn lợi kinh tế mà còn gây ra nhiều thiệt hại về cảnh quan và môi trường xung quanh.

Theo báo cáo của Chi cục Kiểm lâm – Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Trị tại công văn số 48/BC-KL, ngày 30 tháng 9 năm 2008, tình hình sâu ăn lá đã xảy ra dịch gây hại nghiêm trọng cho Keo lá tràm, Keo tai tượng và Keo lai tại tiểu khu 543 thuộc địa bàn thôn Chấp Đông và tiểu khu 545 thuộc địa bàn thôn Bắc Phú xã Vĩnh Chấp, tiểu khu 541, 553T, 542, xã Vĩnh Tú tại huyện Vĩnh Linh tỉnh Quảng Trị, diện tích bị sâu gây hại lên đến 145ha. Kết quả phân loại bước đầu của Cục Bảo vệ thực vật – Bộ NN&PTNT cho thấy đây là loài sâu hại mới có tên khoa học là Phalera sp thuộc họ Notodontidae, bộ Cánh vẩy Lepidoptera và một số loài sâu ăn lá khác nữa. Những loài này khác với loài sâu gây hại Keo tai tượng trước đây đã gây ra dịch tại Phú Tho, Tuyên Quang, Yên Bái và Hà Tây (cũ). Loài sâu này có sức phá hại rất lớn, chúng ăn trụi lá ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây và làm chết cây; mật độ nhộng trung bình 200 nhộng/cây. Cho đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào về đặc điểm sinh học và các biện pháp phòng trừ loài sâu này. Chính vì vậy, nghiên cứu một số đặc điểm nhận biết, đặc điểm sinh học, giám định tên khoa học và tiến hành thử nghiệm các biện pháp phòng trừ chúng là rất cần thiết.

(Kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ Lâm nghiệp giai đoạn 2006-2010, trang 364-373)