Khảo nghiệm giống và đánh giá khả năng phát triển của cây Maccadamia ở Việt Nam

Nguyễn Đình Hải, Mai Trung Kiên, Hà Huy Thịnh

Phí Hồng Hải, Đỗ Hữu Sơn, Nguyễn Đức Kiên

Trung tâm Nghiên cứu Giống cây rừng

TÓM TẮT

Macadamia là cây ăn quả thân gỗ, thuộc nhóm quả hạch. Hạt Macamadia có giá trị kinh tế cao với tỷ lệ dầu trong nhân 71 – 80%. Macadamia hiện được gây trồng rộng rãi ở Australia, Hawaii, Nam Phi và Braxin. Trong giai đoạn 2002-2010, Trung tâm nghiên cứu giống cây rừng đã thực hiện đề tài khảo nghiệm giống và nhân giống Macadamia ở Việt Nam. Trong giai đoạn này, đề tài đã xây dựng được 8 ha khảo nghiệm dòng vô tính kết hợp làm mô hình trên một số vùng sinh thái sử dụng 9 dòng nhập khẩu từ Australia và 2 dòng từ Trung Quốc. Đề tài đồng thời đã xây dựng được 8 ha khảo nghiệm hậu thế của 20 cây mẹ sai quả chọn lọc tại Ba Vì. Căn cứ vào kết quả khảo nghiệm hậu thế/dòng vô tính và rừng trồng mô hình tại các tỉnh Hà Nội, Quảng Bình, Quảng Ninh, Đắc Lắc, Đăk Nông, Sơn La và Vĩnh Phúc trong giai đoạn 2002-2010, đề tài đã xác định được một số dòng có sinh trưởng tốt và có sản lượng quả cao cho từng vùng:

-Tại Ba Vì (Hà Nội) các dòng Macadamia 842, OC và 856 có sinh trưởng tốt và sản lượng hạt cao 1,25kg/cây vượt đối chứng cây hạt 3,4 lần.

-Tại Đồng Hới (Quảng Bình) các dòng Macadamia OC, 741, 816 và 246 có sinh trưởng tốt và sản lượng hạt cao 1,51kg/cây vượt đối chứng cây hạt 7,0 lần.

-Tại Krông Năng (Đắc Lắc) các dòng Macadamia 849, 246, 816 và OC có sinh trưởng tốt và sản lượng hạt cao 6,22kg/cây vượt đối chứng cây hạt 3,8 lần.Điều kiện lập địa tại Krông Năng (Đắc Lắc) trên đất đỏ Bazan tầng đất dày độ cao 700m, nhiệt độ bình quân năm 23,7^oC, lượng mưa bình quân 1770 mm/năm rất thích hợp cho sinh trưởng và ra hoa kết quả của cây Macadamia. Sau 6 năm các dòng Macadamia có Do= 11,82 cm; Hvn= 5,15 m; Dt = 3,94 m, sản lượng hạt trung bình đạt 4,8 kg/cây.Macadamia ra nụ hoa từ tháng 12 đến tháng 2 năm sau, hoa nở vào tháng 3 – 4, hình thành quả cuối tháng 4 đến tháng 6, quả lớn và già từ tháng 6 – 8, quả chín và rụng từ tháng 9-11. Các dòng Macadamia có chiều dài bông hoa tự (11,1 cm – 21,6 cm), số lượng hoa tự trên bông (226 hoa – 453 hoa), tỷ lệ đậu quả (0,02% – 1,6%), đường kính quả (2,8 cm – 3,2 cm).

Các dòng Macadamia ra hoa có sai lệch nhau về thời gian, khi trồng cây Macadamiacần phải phối hợp một số giống có thời gian ra hoa cùng nhau, tạo điều kiện cho sự thụ phấn chéo giữa các giống, nhằm tăng tỷ lệ đậu quả của các dòng.Khảo nghiệm hậu thế các giống Macadamia giai đoạn 2 (2006 – 2010) tại Ba Vì (Hà Nội), Hoành Bồ (Quảng Ninh), Cầu Hai (Phú Thọ) và Nam Đàn (Nghệ An) đều có tỷ lệ sống cao và sinh trưởng tốt.

Nhân giống hom Macadamia dùng thuốc IBA nồng độ 1500 ppm, thời vụ giâm từ tháng 4 đến tháng 9, giá thể giâm là hỗn hợp 1/3 cát vàng + 1/3 trấu + 1/3 rơm ủ hoai, lấy hom bánh tẻ chối vượt từ vườn vật liệu giống là thích hợp nhất. Các dòng Macadamia khi nhân giống hom đều cho tỷ lệ ra rễ khá cao từ (45,6% – 87,8%). Nhân giống Macadamia dùng phương pháp ghép nối, ghép vào các tháng 1-3 và các tháng 10-12. Tuổi gốc ghép thích hợp là gốc ghép 24 tháng tuổi và 36 tháng tuổi. Các dòng Macadamia khi nhân giống bằng phương pháp ghép đều cho tỷ lệ sống của hom ghép cao từ (64,4 – 88,3%).

Từ khóa: Khảo nghiệm giống, Macadamia.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Macadamia là cây ăn quả thân gỗ, thuộc nhóm quả hạch, hạt có vỏ cứng, tỷ lệ nhân 30 – 50%, tỷ lệ dầu trong nhân 71 – 80%. Nhân hạt Macadamia được dùng làm nhân bánh ngọt, nhân socola, kem, hoặc ăn trực tiếp ở dạng đồ hộp. Thành phần chất dinh dưỡng trong nhân hạt Macadamia như chất béo chiếm 78,2%, các hợp hất đường 10%, các hợp chất đạm (protein) 9,2%, Kali 0,37%, phốt pho 0,17%, Ma nhê 0,12%,… hàm lượng dầu béo 78,2% trong nhân hạt Macadamia cao hơn Lạc, Điều,…

(Kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ lâm nghiệp giai đoạn 2006-2010, trang 16-26)