Kỹ thuật trồng Lim xanh

Tên khác: Lim

Tên khoa học: Erythrophleum fordii Oliver

Họ thực vật: Vang (Caesalpiniaceae)

1. Đặc điểm hình thái

Cây gỗ lớn, cao 37-45m, đường kính có khi tới 2-2,5m, thường xanh. Gốc có bạnh vè, thân tròn, phân cành nhánh lớn, tán lá hình ô, dày, rộng. Vỏ màu nâu, bong vảy lớn, khi non có nhiều bì khổng.

Lá kép lông chim 2 lần với 3-5 đôi cuống thứ cấp và mỗi cuống mang 9-15 lá chét hình trái xoan, đầu nhọn, gốc tròn.

Hoa tự kép hình bông, dài 20-30cm, hoa nhỏ, màu trắng xanh.

Quả thuỗn dài 20cm, rộng 3-4cm, có 6-14 hạt. Hạt dẹt màu nâu đen, xếp lợp lên nhau, có lớp vỏ chất sừng, bảo vệ chắc nên tồn tại lâu trong đất, dễ bảo quản.

2. Đặc tính sinh thái

Là cây đặc hữu của Việt Nam, phân bố ở đai thấp vùng có lượng mưa 1500-3000 mm/năm, từ Quảng Ninh, Bắc Giang, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hoà Bình, Thanh Hoá, Nghệ An, Quảng Bình, Huế, Quảng Nam tới Bình Thuận. Là cây ưa sáng, lúc non chịu bóng, lớn lên tính ưa sáng càng rõ và thường chiếm tầng trên của rừng. Lim xanh ưa đất feralit đỏ vàng, tốt, tầng dày, ẩm mát, còn tính chất đất rừng, tái sinh dưới các dạng rừng có độ tàn che 0,3-0,7, tái sinh chồi mạnh hơn hạt. Sống hỗn giao với Sồi, Giẻ, Trám trắng, Sau sau, Săng lẻ, Gội, Trâm,…

3. Giống và tạo cây con

Thu hái quả ở cây 15 tuổi trở lên ở các rừng giống chuyển hóa đã được công nhận. Ra hoa tháng 3-6, hái quả chín có vỏ màu nâu thẫm vào tháng 10-12, khi có 5-10% số quả nứt hoặc nhặt hạt rụng. Ủ quả thành đống, 2-3 ngày cho chín rồi phơi 2-3 ngày dưới nắng để tách hạt. Cất trữ hạt nơi khô mát trong 1-2 năm. Hạt có độ thuần 90-95%, hàm lượng nước 8-9%, tỷ lệ nảy mầm 80-90%, có 1.100-1.300 hạt/kg.

Ngâm hạt vào nước 60-80⁰C trong 10-12 giờ, rửa lớp keo quanh hạt và ngâm vào nước lã 14-16 giờ rồi đem gieo.

Gieo hạt trong bầu, vỏ bầu làm bằng polyetylen có đường kính 8-10cm, cao 12-15cm, thủng đáy có đục lỗ xung quanh. Hỗn hợp ruột bầu gồm 80% dất mặt + 20% phân chuồng hoai tính theo thể tích. Hoặc gieo trực tiếp trên luống sau này đem trồng bằng cách xắn đất tạo bầu.

Tiêu chuẩn cây con đem trồng: Cây ươm 16-18 tháng, có chiều cao 30-40cm, đường kính cổ rễ 0,6-0,8cm. Thân cây đã hoá gỗ, cây không cong queo, cụt ngọn và không bị nhiễm bệnh.

4. Trồng và chăm sóc rừng

Trồng trên đất rừng nghèo, đất còn tính chất đất rừng, đất sau nương rẫy thuộc loại đất feralit hoặc trên đất dốc tụ, độ cao dưới 400-500m so với mực nước biển.

Lim xanh có thể trồng theo các phương thức và phương pháp trồng sau:

– Trồng bằng cây con có bầu hoặc gieo hạt thẳng.

– Trồng thuần loài hoặc hỗn giao theo rạch với Trám trắng, Quế, Hồi,… trên đất trảng cỏ, cây bụi rải rác.

– Trồng bổ sung theo đám hoặc theo rạch với cây bản địa lá rộng khác.

Trồng Lim xanh vào vụ xuân (tháng 2-4) hoặc hè thu (tháng 5-7).

Trồng thuần loài hoặc hỗn giao với cây bản địa khác: 555 cây/ha, cự ly 3x6m.

Trồng bổ sung theo đám hoặc theo rạch với cây bản địa lá rộng khác: 330 cây/ha, cự ly 10x3m theo rạch hoặc cự ly 2x2m đến 3x3m theo đám.

Nơi đất rừng nghèo, cây bụi, phát rạch trồng rộng 2-3m, băng chừa rộng 5-10m. Dọn sạch thực bì, gốc chặt không để cao quá 10cm. Giữ lại cây tái sinh mục đích trên rạch.

Rạch chừa không tác động.

Xử lý thực bì trước khi trồng 2-3 tháng.

Đào hố 40x40x40cm, bố trí hố giữa 2 rạch theo nanh sấu. Hoàn thành đào hố trước khi trồng 1 tháng.

Lấp hố trước khi trồng ít nhất 10-15 ngày. Trồng cây vào ngày có mưa nhỏ hoặc râm mát, lấp đất hố theo hình mai rùa, loại bỏ đá, cỏ lẫn trong đất.

Nếu trồng bằng hạt thẳng, mỗi hố gieo 3-4 hạt, lấp đất dày 1-1,5cm. Nếu trồng bằng cây con, giữ lại cây che bóng trong băng chừa đảm bảo độ tàn che 50% ánh sáng.

Phát dây leo, cỏ dại xâm lấn nhưng không để lim xanh bị phơi trống, chỉ loại bỏ những cây che cớm hoặc chèn lấn. Giữ lại thảm cây bụi, làm cây hỗ trợ, giữ ẩm, chống nắng nóng. Chăm sóc 3 năm.

Năm thứ nhất chăm sóc 2 lần vào giữa và cuối mùa mưa. Trồng dặm cây chết, cắt bỏ dây leo, cây chèn ép, xới đất, làm cỏ kết hợp vun quanh gốc cây rộng 0,6-0,8m.

Năm thứ hai chăm sóc 2 lần vào thời điểm và nội dung như năm thứ nhất, ngoài ra cần chăm sóc cả những cây tái sinh mục đích.

Năm thứ ba, thời điểm như năm 1 và 2. Nội dung chăm sóc gồm phát dây leo, mở tán cho lim xanh và cây tái sinh mục đích bị chèn ép, xới đất quanh gốc cây rộng 0,6-0,8m và vun gốc cây.

Không thả trâu bò, chặt phá cây trồng và cây tái sinh mục đích.

5. Khai thác, sử dụng

Gỗ nặng, tỷ trọng 0,94, xếp nhóm II, màu nâu xám, lõi mới chặt màu vàng sau chuyển sang nâu đậm, thớ xoắn, dăm thô. Gỗ rất bền, chịu được mưa nắng, ít công vênh, nứt nẻ, có giá trị kinh tế cao, dùng trong xây dựng, làm ván sàn, tà vẹt, đóng đồ dùng cao cấp và xuất khẩu.

Tán lá rậm, rễ ăn sâu nên dùng để trồng rừng phòng hộ đầu nguồn, chắn gió, chống xói mòn rất tốt.

Rừng 15 tuổi tỉa những cây xấu, tận dụng gỗ, để lại nuôi dưỡng 200 cây/ha sinh trưởng tốt, thân hình cân đối, không bị sâu bệnh.