Kỹ thuật nhân giống Xoan đào (Prunus arborea (Blume) Kalkman) từ hạt

• Công nhận tại Quyết định số 86/QĐ-TCLN-KH&HTQT ngày 22 tháng 4 năm 2021 của Tổng cục Lâm nghiệp.
• Tác giả: Hoàng Văn Thắng, Nguyễn Trọng Điển, Cao Văn Lạng, Hoàng Văn Thành, Phạm Đình Sâm, Hồ Trung Lương và Phạm Văn Viện.

1. Chọn nguồn giống thu quả, chế biến quả

• Nguồn thu quả: Thu hái quả, hạt từ cây trội/mẹ đã được tuyển chọn, cây sinh trưởng, phát triển tốt, tán cân đối, có đường kính ngang ngực từ 25cm trở lên, chiều cao dưới cành đạt từ 50% so với chiều cao thân cây trở lên, đã có quả ổn định. Thời vụ thu hái từ tháng 1 đến tháng 2 dương lịch hằng năm tùy theo từng vùng sinh thái.
• Màu sắc quả khi chín:Khi chín vỏ quả Xoan đào có màu nâu tím.
• Chế biến quả:Quả Xoan đào chín sau khi thu hái về được lọc để loại bỏ tạp vật, chỉ lấy quả sạch, sau đó bỏ trong bao tải hoặc vun thành đống rồi phủ lên một lớp vải ướt để ủ quả. Sau 3 đến 4 ngày ủ, tiến hành đãi bỏ lớp thịt quả và tách lấy hạt. Hạt sau khi đãi được rửa bằng nước sạch, sau đó ngâm trong dung dịch Viben C nồng độ 0,15% (1,5g/1 lít nước) khoảng 30 phút rồi vớt ra để ráo nước và đem gieo ươm (Hạt nếu chưa gieo ươm ngay nên bảo quản trong tủ bảo quản chuyên dụng hoặc trong tủ lạnh ở nhiệt độ 5^oC, thời gian bảo quản không nên quá 6 tháng).

2. Xử lý hạt và gieo hạt

• Xử lý hạt trước khi gieo:Hạt trước khi gieo được xử lý bằng cách ngâm trong nước ấm có nhiệt độ ban đầu từ 40^oC đến 50^oC trong thời gian 6 giờ, sau đó vớt hạt để ráo nước rồi đem gieo.
• Gieo hạt:Hạt được gieo trên nền cát vàng, dày 20-25cm. Trước khi gieo hạt cần xử lý nấm bệnh cho giá cát thể bằng thuốc VibenC nồng độ 0,3% (3g/1 lít nước tưới lên luống cát, tưới 1 lít dung dịch cho 2m² luống cát). Gieo hạt Xoan đào bằng cách rải đều hạt trên luống cát sao cho các hạt không bị chồng lên nhau. Sau đó, lấp cát phủ kín hạt với độ dày từ 1,5-2cm. Phía trên luống gieo có giàn che với tỷ lệche sáng từ 70 đến 75%. Giàn che được làm bằng lưới đen che ở độ cao từ 2,5 đến 3,0m kể từ mặt luống cát.
• Chăm sóc hạt sau khi gieo: Hàng ngày tiến hành tưới nước đủ ẩm cho hạt vào các buổi sáng sớm hoặc chiều tối bằng bình phun có lỗ nhỏ để hạn chế hạt bị hở lên bề mặt luống.

3. Tạo bầu và cấy cây vào bầu

• Tạo bầu:sử sụng loại túi bầu Polyetylen có kính thước đường kính 12 cm, chiều cao 15cm, và được đục lỗ xung quanh bầu để thoát nước. Thành phần ruột bầu: Sử dụng 93% đất tầng A và B dưới trảng cây bụi dày hoặc cây bụi có cây gỗ rải rác (loại đất thịt nhẹ đến trung bình) và 7% phân hữu cơ vi sinh Sông Gianh. Bầu được tạo trước khi cấy cây từ 7-10 ngày.
• Cấy cây vào bầu:cây con ở giai đoạn có 2 lá mầm bánh tẻ thì tiến hành lựa chọn các cây khỏe mạnh để cấy vào bầu. Mỗi bầu cấy 1 cây, cấy vào buổi chiều mát, phía trên cần làm giàn che với tỷ lệ che sáng từ 70 đến 75%.

4. Chăm sóc cây con

• Tưới nước:Sau khi cấy cây con vào bầu, hàng ngày cần tưới ẩm nước để giữ độ ẩm cho cây với tần xuất 2 lần vào buổi sáng sớm và chiều tối, lượng nước tưới từ 4 đến 5 lít/m² (trừ các ngày mưa, ẩm) nhưng không được để úng nước.
• Làm cỏ, phá váng:Theo dõi quá trình sinh trưởng của cây con trong vườn ươm, định kỳ hàng tháng tiến hành nhổ cỏ, phá váng.
• Tưới phân bón thúc: Định kỳ cứ sau 2 đến 3 tháng tiến hành tưới phân (dinh dưỡng) cho cây, bằng cách sử dụng phân supe lân Lâm Thao từ 1 đến 3%, lượng tưới 10 lít cho 1 m² diện tích mặt bầu trong một lần tưới.
• Đảo bầu:định kỳ sau khi 5 đến 6 tháng tuổi tiến hành đảo bầu 1 lần kết hợp phân loại cây, lọc ra các cây sinh trưởng tốt để riêng và cây xấu để riêng để tiện cho việc chăm sóc. Trước khi trồng khoảng 30 ngày cần đảo bầu lần cuối. Đảo bầu được thực hiện vào ngày râm mát hoặc có mưa phùn.
• Điều chỉnh tỷ lệ che sáng:Sau 3 đến 4 tháng kể từ khi cấy cây vào bầu cần làm giàn ở tỷ lệ che sáng khoảng 50%. Trước khi mang cây con đi trồng rừng từ 1,5 đến 2 tháng cần dỡ bỏ toàn bộ giàn che và dừng tưới phân để huấn luyện cây.
• Phòng trừ sâu, bệnh:Xoan đào trong giai đoạn vườn ươm thường hay bị bệnh thối ngọn, thối rễ và sâu ăn lá. Khi thấy hiện tượng cây bị bệnh sử dụng thuốc trừ nấm Mancozeb 80 WP phun với nồng độ 5g/1 lít nước phun cho 2m², định kỳ 1 tháng 2 lần (15 ngày/lần) trong thời gian 5 tháng liên tục.

5. Tiêu chuẩn cây giống xuất vườn

• Tùy theo cường độ chăm sóc, cây giống Xoan đào đủ tiêu chuẩn xuất vườn để trồng rừng cần phải đạt được các chỉ tiêu sau đây:
• Tuổi cây từ 12-15 tháng
• Đường kính gốc từ 0,4-0,7cm.
• Chiều cao vút ngọn từ 50-70cm.
• Cây sinh trưởng tốt, không sâu bệnh, không bị cụt ngọn

Kỹ thuật nhân giống cây Xoan đào từ hạt được áp dụng cho các cơ sở sản xuất giống là các hộ gia đình hoặc tổ chức ở các tỉnh phía Bắc có đủ điều kiện về cơ sở vật chất, nguồn thu hạt giống và nhân lực.