Kỹ thuật nhân giống cây Sa mộc bằng phương pháp giâm hom

• Công nhận tại Quyết định số 26/QĐ-TCLN-KH&HTQT của Tổng cục Lâm nghiệp ngày 26 tháng 1 năm 2020.
• Tác giả: Đặng Văn Thuyết, Nguyễn Toàn Thắng, Lê Thị Hạnh, Lê Thị Ngọc Hà, Nguyễn Quang Trung, Trần Hải Anh, Dương Quang Trung, Đào Trung Đức và Vũ Tiến Lâm.

1. Thời vụ giâm hom

Thời vụ giâm hom tốt nhất vào vụ Đông và Xuân (từ tháng 11 năm trước đến tháng 3 năm sau).

2. Yêu cầu hom và kỹ thuật cắt hom

• Hom Sa mộc phải được lấy từ nguồn giống đã được cấp có thẩm quyền công nhận hoặc từ cây mẹ được chọn lọc, có chất lượng tốt. Cây lấy hom không bị sâu bệnh.
• Sử dụng hom chồi gốc 90 đến 120 ngày tuổi và hom đầu cành bánh tẻ để giâm hom. Đối với hom chồi gốc sử dụng hom đầu chồi và hom sát hom đầu chồi của chồi gốc.
• Cắt hom giâm có chiều dài 6 cm đến 9 cm. Dùng kéo sắc để cắt đảm bảo hom không bị giập. Đầu cắm xuống giá thể của hom giâm phải được cắt vát 45^o, cắt bỏ lá phần phía gốc của hom.

3. Yêu cầu giá thể, kỹ thuật xử lý hom và giâm hom

• Giá thể giâm hom là cát vàng đã được loại bỏ đá, sỏi, các tạp vật khác, phơi khô dưới ánh nắng mặt trời. Trải cát vàng trên luống giâm với độ dày 6-7 cm.
• Trước khi giâm hom 5 đến 7 ngày phải khử trùng giá thể giâm hom bằng cách phun dung dịch thuốc tím KMnO₄ nồng độ 0,5% với lượng 10 lít trên 100m², phun đều trên toàn bộ mặt luống để giảm thiểu nguy cơ nấm bệnh, phơi khô luống giâm d­ưới nắng 3 đến 4 ngày, trước khi cấy hom cần t­ưới đủ ẩm cho luống giâm.
• Hom đã cắt phải đư­ợc ngâm vào dung dịch thuốc tím KMnO₄ với nồng độ 0,1 % trong 10 phút, sau đó vớt hom để ráo nư­ớc. Chấm gốc hom vào chất điều hòa sinh trưởng NAA (axít napthalen-axetic) dạng bột với tỷ lệ so với chất độn là 1,5 % hoặc IBA (axít indol-butiric) dạng bột với tỷ lệ so với chất độn là 1,5 % sao cho phủ kín toàn bộ mặt cắt rồi cấy hom vào luống giâm. Hom cắt đợt nào phải cấy ngay đợt đó, không đư­ợc để qua đêm.
• Cắm hom ở độ sâu 4-5cm, cự ly 8-10 cm x 7-8 cm, tương ứng với mật độ 170-250 hom/m².

4. Kỹ thuật chăm sóc hom giâm

• Sau khi cắm hom xong phải phun t­ưới hom giâm đủ ẩm và phủ kín lều giâm hom bằng nilon trắng để giữ ẩm. Những ngày nắng gắt phải che nắng cho lều giâm để giảm bớt nhiệt độ trong lều giâm hom.
• Tư­ới phun giữ ẩm cho hom giâm hàng ngày. Không tưới phun vào ban đêm.
• Lều giâm hom có hệ thống t­ưới phun tự động hoặc bán tự động thì một lần phun là 10 giây, thời gian giãn cách giữa 02 lần phun là 01 giờ vào ngày nắng hoặc 02 giờ vào ngày râm mát.
• Lều giâm hom tưới bằng bình phun tay thời gian giãn cách giữa 02 lần phun có thể dài hơn, song phải đảm bảo hom giâm không bị héo do thiếu nư­ớc.

5. Kỹ thuật cấy cây hom

• Sau khi giâm hom trên giá thể cát vàng 80 ngày đến 90 ngày cây hom ra rễ ổn định đem cấy vào bầu ươm cây và chăm sóc ở vườn huấn luyện cây.
• Hỗn hợp ruột bầu ươm cây hom phải được trộn đều với thành phần là 80 % đất tầng B + 18 % phân chuồng ủ hoai + 02 % phân supe lân.
• Chọc một lỗ đủ lớn ở giữa bầu để cấy cây hom vào bầu, tránh làm giập nát rễ, ảnh hưởng đến hom giâm. Những cây hom có rễ quá dài phải dùng kéo sắc cắt xén bớt.

6. Kỹ thuật chăm sóc cây hom

• Trong khoảng 15 đến 20 ngày đầu sau khi cấy cây hom, phải tưới nước giữ ẩm cho luống cây vào những ngày trời không mưa, mỗi ngày ít nhất 01 lần vào sáng sớm hoặc chiều muộn, lượng nước tưới từ 3-4 lít/m², sau giảm dần xuống còn 1-2 lít/m². Ở giai đoạn sau điều tiết lịch tưới cho phù hợp, cứ 10 đến 15 ngày tưới 01 lần nếu luống ươm khô, trời không mưa. Trước khi trồng 1 háng hạn chế tưới nước để hãm cây.
• Sau khi giâm hom che cho cây hom với độ che ánh sáng trực xạ 50 % đến 60 %, sau 06 tháng giảm còn 30 % đến 40%, sau 10 tháng dỡ bỏ dàn che.
• Định kỳ 20 đến 30 ngày nhổ cỏ, kết hợp phá váng cho thông thoáng bầu ươm.
• Tr­ước khi trồng 01 tháng cây hom cần đ­ược đảo bầu để huấn luyện cho thích nghi dần với điều kiện nơi trồng và kết hợp xếp riêng những cây không đạt tiêu chuẩn để chăm sóc tiếp.

7. Tiêu chuẩn cây hom đem trồng rừng

Cây hom đạt 12 tháng đến 15 tháng kể từ khi cấy cây vào bầu, cao 30cm trở lên. Cây sinh trưởng tốt, không bị sâu bệnh hại.

Các tỉnh vùng Đông Bắc Bộ, Tây Bắc Bộ.

• Hom Sa mộc phải được lấy từ nguồn giống đã được cấp có thẩm quyền công nhận hoặc từ cây mẹ được chọn lọc, có chất lượng tốt.
• Các tổ chức, cá nhân áp dụng tiến bộ kỹ thuật phải có vườn ươm và đầy đủ các thiết bị, vật tư gồm: Khu vườn vật liệu lấy hom, nhà giâm hom, khu huấn luyện cây hom, kéo cắt hom, thuốc tím KMnO₄, chất điều hòa sinh trưởng NAA (axít napthalen-axetic) dạng bột hoặc IBA (axít indol-butiric) dạng bột.